Türkiye'nin evlerine mevsim etkisi: Doğu’da taş, Batı’da ahşap ev
Ev mimarileri Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde bulundukları yerin iklim özellikleri ve sosyal şartlarına göre şekillenir. Ve o yörede genel olarak kullanılarak ünlenir.
Evlerin tarihi, sanat tarihi içindeki yeri, mimari özellikleri, yöresi ile etkileşimleri, kullanım alanları farklı farklıdır.
Türkiye’nin evleri tanıtılırken, korunmaları için yapılan çalışmalar, henüz korunmayanlar için bölgenin beklentileri de önemli. Benzer evlerden oluşan ünlü sokak, cadde ve mahalleler de unutulmamalı.
Türkiye’nin evleri ülke şartlarını, ekonomisini, tarımını, sanayisini, kültürünü, sanatını, geleneklerini, felsefesini simgeler. Her yörenin dili, kendine özgü özellikleri evlerine farklı farklı yansır.
TÜRKİYE’NİN ESKİ EVLERİ YEDİ İKLİM, DÖRT MEVSİMİ ANLATIR
Türkiye evleri incelendiğinde, yedi bölgesinde farklı yaşayan coğrafi ve iklim özellikleri ile şekillenen sosyal yaşamı ve mimarisi ile dile getirilir.
Yöreye özgü evler, o evlerin etrafını saran sokaklar, evlerin bulundukları şehre olan hakimiyetler, eski ama dimdik ayakta kalarak kendisine hayran bırakmaları turizmi de beslemektedir.
TÜRKİYE'NİN EVLERİNE COĞRAFYA ETKİSİ
Taş ya da ahşaptan üretilmesi… Konutlarda geleneksel Türk mimarisindeki en ve boy oranına uygun pencerelerin yer alması... Pencere sövelerinin her ilin bulunduğu bölgeye göre farklı biçimlendirmesi... Çatılarda geniş saçaklar, payandalar kullanılması… Çatıların “kırma çatı” tabir edilen şekilde yapılması... Ürgüp’te evlerin Kapadokya hakimiyeti ile bej renkte olması.
ESKİ EVLERE İKLİMİN ETKİSİ
Doğu’daki illerde pencere sövelerinin taş, Batı’daki illerde ise ahşap görünümlü olması iklimin bir yanısması.
Mardin Evleri’ni 4 metre yüksekliğe ulaşan duvarları çevirir. Bu duvarlarla sert iklime karşı korunma sağlanır. Mardin Evleri’nde eyvan denen kısım, yazın yaşamın geçtiği bölümdür.
Mimaride önemli bir yere sahip olan eyvan ve revak gibi yarı açık kısımlar, özellikle batı güneşine karşı gölgede kalacak biçimde yapılmıştır.
Şanlıurfa Evleri Güneydoğu Anadolu sivil mimarisin en güzel örneklerini yansıtır. Bu evler Şanlıurfa'ya özgü kalker (nahit) taşından yapılmaktadırlar. Yazın sıcaktan kışın soğuktan korumaları ile ünlüdür.
Selimhan Güzeler / Muhabir