CHP'nin elinde İETT'nin 5 yıllık karnesi: İmamoğlu sınıfta kaldı

Yerel seçimler için geri sayım başladı...

31 Mart'ta sandık kurulmadan önce ise 5 yıldır İstanbul'da görev yapan CHP'li Ekrem İmamoğlu yönetimindeki kadroların karnesi, halkın gündeminde.

5 yıl boyunca hizmet anlayışından uzak yönetimin İstanbullulara en büyük eziyeti ise toplu ulaşım oldu.

Özellikle İETT'nin tarihinin en kötü dönemini geçirdiği bu süreçte; kazalar, arızalar, yolda kalmalar ve zamlar gündemden düşmedi.

İşte İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nde (İBB), yapılmayanıyla ve yanlış yapılanıyla 5 yıllık CHP dönemi...

1- Ulaşımda verilen sözler tutulmadı: Gerçekleşmeyen vaatler

Temel atmama törenleri ile İBB kariyerine başlayan Ekrem İmamoğlu, ulaşım alanında da 2019'da verdiği vaatlerini yerine getirmedi.

Bu kapsamda sözü verilen ve yerine getirilmeyen 20 vaat şöyle sıralanabilir:

1. İETT için 15 yeni garaj2. Özel halk otobüslerinin İETT garajlarına alınması3. İETT yolculuk süresinin azaltılması4. Tüm ulaşım sistemleri arasında ilk aktarma ücretsiz ulaşım5. Megabüs Projesi6. 12 yaş altı çocuklara ücretsiz ulaşım7. 12-25 yaş arası (öğrenci olmayan) gençlere yüzde 40 indirimli ulaşım. Cumhur İttifakı’nın 2022’de İBB Meclisi'nde aldığı “öğrenci ulaşımına yüzde 40 indirim” kararı uygulanmadı.8. Belediye çalışanları ve belediye gönüllülerine ücretsiz ulaşım9. Megabüse ulaşımı sağlamak için besleme otobüs hatları10. Metrobüs güzergâhındaki ters gidiş-geliş uygulamasına son verilmesi11. Metrobüsün günlük yolcu kapasitesinin 1,5 milyona çıkması12. Entegre ekspres otobüs ve minibüs hatları13. ÖHO sisteminin kalitesinin artırılması için şoförlerin sürekli eğitimlere tabi tutulması14. Toplu taşıma öncelikli sinyalizasyon sistemleri15. Tüm otobüs hatlarının en yakın deniz ulaşımı iskelesi ve metro istasyonuna ulaşacak şekilde düzenlenmesi16. Toplu taşıma duraklarına diğer araçların park etmesinin önlenmesi için sistemler kurulması17. Elektrikli Otobüs Alımı18. Halk otobüslerine özel garaj19. Metrobüs durak başına ücretlendirmenin otobüslerde de olması20. Ayakta giden öğrenciler için otobüste alanlar oluşturulması

Ulaşıma 5 yılda yüzde 580 zam yapıldı

Yerine getirilmeyen vaatler arasında ulaşımda özellikle öğrencilere indirim yer alırken bu vadin tam tersine işler yapıldı.

Öyle ki İstanbullu, ulaşım zamlarından belini doğrultamaz hale geldi.

Bu dönemde toplamda yüzde 580 olmak üzere zam yağmuru şöyle geldi:

- "Öğrencilere ulaşım ücretsiz olacak” dediler, öğrenci biletine yüzde 590 zam yaptılar.

- “25 yaş altındaki tüm gençlere toplu taşımada yüzde 40 indirim olacak” dediler. Öğrenci biletine yüzde 590 zam yaptılar.

- Cumhur İttifakı’nın 2022’de İBB Meclisinde aldığı “öğrenci ulaşımına yüzde 40 indirim” kararı uygulamadılar.

- “Toplu taşımada ilk aktarma ücretsiz olacak” dediler. İlk aktarma ücretini tam basımda 12,67 TL’ye; öğrenci biletinde 3,78 TL’ye çıkardılar.

- Ulaşımda “12 yaş altı ücretsiz” olacak dediler, yapmadılar.

Bu zamlar sonucunda bir önceki AK Parti dönemiyle so dönem arasında adeta bir uçurum oluştu.

AK Parti döneminde (Mart 2019) tam bilet 2,6 TL'yken son zamlarla 17,7 TL'ye ulaştı.

Öğrenci bileti 1,25'ten 8,63'e; Aylık tam abonman 205 TL'den 1388 TL'ye, öğrenci abonman 40 TL'den 250 TL'ye çıktı.

İETT'yi batma noktasına getiren sorunlar yumağı

5 yıllık dönemde İETT'nin yönetiminde ve projelerinde de sorun üzerine sorun yaşandı. İETT'nin filo yapısı bozulurken trafik sorunları artış gösterdi.

İşte 5 yıllık dönemde İETT'de yaşanan o sorunlar:

Trafik yoğunluğunun yüzde 91’e kadar çıktığı görüldü.

- Avrupa’nın en genç otobüs filosuna sahip olan İETT, Avrupa’da en fazla arıza yapan, yolda kalan, yolcu mağduriyeti yaşatan kurum haline getirildi.

- Raylı sistem, deniz ulaşım ve minibüslerde hat entegrasyonu yapılamadı.

- ÖTİS sistemi çalıştırılamadı.

- Özel Halk Otobüsleri ile İETT hatlarını optimize edilmedi.

- Özel Halk Otobüslerinin hak edişleri ödenmedi.

- İstanbul’daki trafik yoğunluğunun azaltılabilmesi için toplu taşıma araçları ile ilgili en ufak bir iyileştirme yapılmadı.

- Nostaljik tünel, 1871’den bu yana ilk defa arıza yaptığı sırada yolcularını karanlıkta yürümeye mahkum etti.

- İETT’nin İBB’den alığı bağışların gelirlere oranı 2018’de yüzde 19 iken 2022’de yüzde 54, 2023’te ise yüzde 68’e yükseldi. İETT mali özerkliğini kaybetti.

- 2018’de İETT’nin gelir ve gider gerçekleşmesi arasındaki fark -80 milyon TL iken 2022’de -2, milyar TL’ye çıktı.

- AK Parti iktidarı döneminde İETT yılda ortalama 375 otobüs satın alırken CHP döneminde yılda ortalama 79 otobüs satın alındı.

- 2019’da AK Parti yönetimi, İETT’yi km başına dönem net karı 0.65 TL, dolar bazında da 0.11 dolar ile teslim etti. CHP’li İBB döneminde İETT, km başına 2022’de 6,56 TL, dolar bazında ise 0,35 dolar zarar etti.

- Ulaşım Akademisi’nin sadece maketi yapıldı.

- Metrobüs üretici bir firma “yetersizsin” denilerek İETT ihalesinde devre dışı bırakıldı.

- 2022 Sayıştay raporunda İETT ile ilgili 17 adet usulsüzlük tespit edildi.

- İETT‘nin 2019 sonu itibarıyla 725 milyon 942 bin TL olan borcu, 2022’de 7 milyar 185 milyon TL ’ye yükseldi.

- 2019, 2020 ve 2021 yıllarında, İBB şirketi olan OTOBÜS A.Ş.’de önceki dönemlerde alınan 130 adet otobüsün İETT’ye devredilmesi dışında, İETT otobüs filosuna herhangi bir araç ilavesi olmadı.

- Bu yıllarda hurdaya ayrılan otobüs sayısı: 177

- Önceki dönemlerde İETT'nin ve İBB'nin öz kaynaklarıyla 3 bin 205 otobüs alınmışken, 2019 yılından bu tarafa sadece 160 metrobüs alındı. Bunun dışında hiç otobüs alınmadı. (Haziran 2023 itibarıyla)

- 2019'da 66, 2020'de 51, 2021'de 60 ve 2022 yılında 37 olmak üzere toplam 214 otobüs, İstanbullulara hizmet vermekten çıkarılarak hurdaya ayrıldı.

CHP'li bürokratlar İETT'ye dolduruldu

Tüm bu teknik ve maddi sorunların yanında İETT, kurum olarak da yozlaşmış bir yapıya dönüştü.

Halk arasında "İETT, CHP'nin arpalığına dönüştü" yorumlarına neden olan atamalar art arda geldi.

İETT 4,5 yılda 5 genel müdür değiştirdi.

İmamoğlu, İETT’de göreve getirdiği bürokratları görevden aldı, sonrasında onların yerine göreve getirdiği bürokratları da görevden aldı.

CHP’li meclis üyesi, siyasi kayyum olarak İETT’ye atandı.

Bütçe artıkça arızalar da arttı

Skandalın en büyüğü ise 5 yılda bitmek bilmeyen kaza ve arızalar.

Öyle ki İETT'de bütçe ve personel sayısı arttıkça arıza vakası da artış gösterdi.

5 yıllık bütçe ve arıza verileri ise şöyle:

Otobüs bakım/onarım hizmetlerinin bütçe içindeki payları:

2016: %9,832017: %10,942018: %9,392019: %9,922020: %11,922021: %16,52

İETT personel sayısı:

2018: 5 bin 2912023: 6 bin 324

Otobüs bakım/onarım hizmetlerinin bütçe içindeki payı ve İETT personel sayısı artmasına rağmen İETT araçlarında 4 yılda yaklaşık 700 bin arıza gerçekleşti.

2019: 140 bin 8742020: 133 bin 3812021: 157 bin 9022022: 247 bin 549

İstanbul'da günlük arıza rekoru kırıldı

Tüm bunlara rağmen yönetimin iddiası ise arıza sayılarında 'inanılmaz düşüş' yönündeydi.

Buna karşın rekor kırıldığı anlaşıldı.

CHP’li İBB Başkanı, 4 Aralık 2023'te “İETT otobüsleri arıza yapıyor ama arıza yapmayan araç olmaz. Arıza sayısında inanılmaz düşüş yaşattık.” dedi.

Bu sözlere karşın, 26 Temmuz 2023'te İstanbul genelinde bir günde 1.850'den fazla otobüs ve metrobüs arızası yaşandı. İstanbul, böylece dünyada aynı anda en çok otobüs bozulan şehir oldu.

"Arıza yapmayan araç olmaz"

Arızalara karşı İmamoğlu'nun savunması ise pes dedirtti

Ekrem İmamoğlu, 4 Aralık 2023'te “İETT otobüsleri arıza yapıyor ama arıza yapmayan araç olmaz. Arıza sayısında inanılmaz düşüş yaşattık.” dedi.

Bu sözler sarf edilirken otobüs bakım/onarım hizmetlerinin bütçe içindeki payı ve İETT personel sayısı artmasına rağmen İETT araçlarında 4 yılda yaklaşık 700 bin arıza gerçekleşti.

4 yılda 700 bin arızanın nedenleri

İmamoğlu, arızaları normal göstermeye çalışırken İstanbulluları çileden çıkartan bu arızların sebepleri ise dikkat çekti.

İşte bitmek bilmeyen o arızların nedenleri:

1. Otobüs bakım ve onarım işlerini iyi bilen yetişmiş ve tecrübeli ekip devre dışı bırakıldı, görevden alındı ve görev yerleri değiştirildi.

2. Parça değişimlerinde orijinal parça kullanılmadı.

3. Bakım ve onarımlar, otobüslerin üretici firmalarına yaptırılmadı.

4. İETT otobüsleri, hiçbir tecrübesi olmayan ve yeterli teknik personeli bulunmayan CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Özgür Karabat'ın Mali Müşavirliğini yaptığı Ulaşım İç ve Dış Ticaret A.Ş.’ye teslim edildi.

Otobüslerin bakım onarımı için yapılan ihalede Mercedes firması “yetersiz” bulunarak elenmişti. Mercedes, teknik şartnameye “otobüslerde yapılması zorunlu olan konuların eklenmesini” istemiş, aksi durumda otobüslerin yolda kalma riski olduğunu İBB’ye belirtmiş, ancak CHP’li İBB bu uyarıyı dikkate almamıştı.

İmamoğlu - Karabat ilişkisi arızaların sebeplerinden

İETT araçlarının bakım, onarım ve işletmesini kapsayan 14 ihale, CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Özgür Karabat'ın mali müşavirliğini yaptığı Ulaşım İç ve Dış Ticaret A.Ş.’ye verildi.

Bu şirket, İETT’den toplamda 5 milyar liralık ihale aldı.

Karabat, CHP’li İBB Başkanının yakın arkadaşı.

Özgür Karabat’ın, CHP Başakşehir İlçe Başkanı olduğu dönemden bu yana CHP’li İBB Başkanı ile yakın ilişkisi bulunuyor.

İmamoğlu - Karabat ilişkisi her ay 100 milyon TL zarar getirdi

CHP'li İBB'nin, CHP Genel Başkan Yardımcısı ve CHP’li İBB Başkanı'nın arkadaşı olan Özgür Karabat'a verdiği ihalede 1 otobüs için verilen aylık bakım ücreti 42 bin TL.

Aynı ücret, Kocaeli ve Bursa belediyelerinin verdiği ihalelerde 12 bin TL.

Aradaki bu fark nedeniyle İBB, her ay 100 milyon TL zarar ediyor.

Bu ve benzeri nedenlerle İETT, 2022’de 1 milyar 567 milyon TL zarar etti.

7 milyar 185 milyon TL zarar

Karabat’a 5 milyar liralık bakım-onarım ihalesi veren CHP’li İBB, İETT’yi 7,1 milyar TL borcu soktu.

İETT araçlarının bakım, onarım ve işletmesini kapsayan ihaleler, CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili, Ekrem İmamoğlu’nun arkadaşı olan Özgür Karabat'ın mali müşavirliğini yaptığı Ulaşım İç ve Dış Ticaret A.Ş.’ye verildi.

- Bu şirket, İETT’den toplamda 5 milyar liralık 14 ihale aldı.

- Muadillerine göre otobüs başına 3,5 kat daha fazla bakım-onarım ücreti alan bu firma yüzünden İBB, her ay 100 milyon TL zarar ediyor.

- Bu ve benzer nedenlerle İETT‘nin 2019 sonu itibarıyla 725 milyon 942 bin TL olan borcu, 2022’de 7 milyar 185 milyon TL ’ye yükseldi.

Koç'tan alınan araçlar arıza rekoru kırdı

İETT’nin en çok arıza veren otobüsleri arasında Koç’un Otokar’ı da var.

CHP’li İBB’nin aldığı Otokar Kent XL otobüsleri de 2022’de 5 bin 548 kere arıza yaptı.

Tüm İETT verileri dibe vurdu

Bu süreçte İETT'de tüm veriler olumsuz yönde ilerledi.

Buna göre; kurumda yıllar içinde araç yaş ortalaması 5,5'ten 11'e, planlanan sefer sayısı yüzde 97'den yüzde 84'e, müşteri memnuniyet oranı yüzde 70'ten yüzde 63'e, personel memnuniyet oranları ise yüzde 81'den yüzde 57'ye düştü.

Kâr eden İETT'den zarar eden İETT'ye

2019’da AK Parti yönetimi, İETT’yi km başına dönem net kârı 0.65 TL, dolar bazında da 0.11 dolar ile teslim etti. CHP’li İBB döneminde İETT, km başına 2022’de 6,56 TL, dolar bazında ise 0,35 dolar zarar etti.

İETT’nin 2022’deki toplam zararı 1 milyar 567 milyon TL oldu.

Karabat'ın tamir ettiği araçlar yine arızalandı

Yüklü miktarda ücret karşılığı ihaleyi alan Karabat, işini de düzgün yapmadı.

Bakım/onarımı Karabat’a verilen 638 araçtan 378’i, 1 ayda arızalandı.

Özgür Karabat'ın Mali Müşaviri olduğu Ulaşım İç. Ve Dış Ticaret AŞ’den alınan araçlar seri arızalanıyor.

01.12.2021-31.12.2021 arasında satın alınan Capacity model 134 ve Conecto model 244 araç (toplam 378 araç) arıza verdi.

Karabat'tan alınan otobüslerin durumu da aynı

Karabat’tan alınan 60 Akia marka metrobüs, 7 ayda toplam 1.561 kez arıza yaptı

- İBB, Akia marka 60 metrobüs için Mayıs 2022’de 920 milyon TL ödemişti.

- İBB söz konusu metrobüslerin parasının yüzde 15'ini teslim alırken, kalanını ise 6 yılda her ay 15 milyonluk takside bağlamıştı.

- İETT’nin filosuna Mayıs 2022’den itibaren dahil olmaya başlayan 60 Akia marka metrobüs, 7 ayda toplam 1.561 kez arıza yaptı.

- Akia metrobüsler, İETT'nin 5 milyar TL'lik bakım ve onarım ihalesini de alan, CHP İstanbul Milletvekili Özgür Karabat'ın mali müşavirliğini yaptığı Ulaşım İç ve Dış Ticaret AŞ üzerinden satın alınmıştı.

- Yine CHP’li İBB’nin aldığı Otokar Kent XL otobüsleri de 2022’de 5 bin 548 kere arıza yaptı.

- Ayrıca 2022 Sayıştay raporunda, İETT ile ilgili 17 adet usulsüzlük tespit edildi.

Yolcu sigortası yapılmıyor

Tüm bu rekor kıran arıza ve kazalara rağmen yolcu güvenliği de hiçe sayılıyor.

CHP Milletvekili Özgür Karabat'la iltisaklı şirkete 5 milyar liralık 14 bakım-onarım ihalesi veren CHP’li İBB, toplu ulaşım kullanan yolcuları sigortalatmadı.

AK Parti döneminde, toplu taşıma kullanan tüm yolcular sigortalıydı.

Örneğin Başakşehir Güvercintepe Mahallesi'nde İETT otobüsü rampada devrildi. (19 Eylül 2023) Bu kazada da yolcular sigortasızdı.

İETT kazaları dünya medyasında

Avrupa’nın en genç otobüs filosuna sahip olan İETT, Avrupa’da en fazla arıza yapan, yolda kalan, yolcu mağduriyeti yaşatan kurum haline getirildi.

- CHP döneminde arıza, kaza ve yangın rekoru kıran İETT’nin vatandaşlara yaşattığı çile, Fransız basınına konu oldu.

- Türkiye'ye özel içerikler hazırlayan Fransız basını, İstanbul'daki ulaşım keşmekeşini ve vatandaşların çilesini merkez altına aldı. (21 Eylül 2023)

- Vatandaşların arızalanan bir İETT otobüsünü ittiği anları gösteren fotoğraftan yola çıkan Fransız basını, söz konusu durumu karikatür haline getirdi.

- İmamoğlu, göreve geldiği ilk günlerde Fransız Marianne dergisine verdiği röportajda, “seçildiği andan itibaren eksiksiz bir hizmet anlayışı sunduğunu” iddia etmişti.

Kapatılan MOBİETT yerine verimsiz uygulama

Teknoloji devrinde İBB yönetimi, İstanbul halkına mobil kolaylıkları sağlaması beklenirken aksine verimsiz uygulamalarla bu yönde de halkı mağdur ediyor.

2013 yılında açılan ve İstanbulluların bineceği otobüsle ilgili bilgi aldığı mobil uygulama MOBİETT kapatıldı.

8 Eylül 2023'te yerine getirilen “Otobüsüm Nerede” uygulaması da verimli çalışmıyor.