Türkiye'nin ilk iklim davası: Marmara Gölü için karar duruşması

Salihli, Saruhanlı ve Gölmarmara ilçelerinin kesişiminde bulunan ve "Ulusal Öneme Sahip Sulak Alan" statüsüyle koruma altına alınan Marmara Gölü, halk arasında "kuş cenneti" olarak bilinirken, son yıllarda yaşanan ciddi su kaybı nedeniyle 2021 yılının ağustos ayında tamamen kurudu. Tepeli pelikan ve karabatak gibi nesli tehlike altındaki 101 farklı türden yaklaşık 20 bin su kuşuna yuva olan göl, su seviyesinin tükenmesiyle birlikte kuşlar tarafından terk edildi.

Geçmişte 7 mahallede yaklaşık 2 bin kişiye balıkçılık sayesinde geçim sağlayan gölde artık avcılık sona ererken, kuruyan zeminde devasa çatlaklar oluştu. Göl alanı, çiftçilerin işgaline uğrayarak tarım arazisi olarak kullanılmaya başlandı.

TARIMSAL ÜRETİME BAŞLANDI

Kuruyan göl alanının paylaşımı konusunda anlaşmazlık yaşayan çiftçiler arasında sık sık gerginlik yaşandı ve çıkan dört ayrı arazi tartışmasında bir kişi yaşamını yitirdi. Göl çevresinde çözüm beklenirken, Marmara Gölü Havzası, su tutulana dek TİGEM’e tahsis edildi. Kuruyan gölün yeniden canlandırılması amacıyla Manisa Valiliği, Tarım ve Orman Bakanlığı ile DSİ arasında bir iş birliği protokolü imzalandı. Protokol sonrasında TİGEM, göl arazisinde tarımsal üretim faaliyetlerine başladı. Tahsis edilen 35 bin dekarlık alanda buğday ve ayçiçeği gibi stratejik ürünlerin ekimi yapılarak üretime geçildi.

İKLİM DAVASI AÇILDI

Öte yandan, Manisa Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, geçimini gölden sağlayan S.S. Gölmarmara ve Çevresi Su Ürünleri Kooperatifi’ne 41 bin 817 TL’si kira olmak üzere, vergi ve SGK prim borçları dahil toplam 322 bin 800 TL’lik bir borç çıkardı. Bu borcun 41 bin TL’lik kısmı için 4 Ocak 2022’de ödeme emri gönderildi. Bu gelişme üzerine, kooperatif adına avukatlar Cem ve Özlem Altıparmak, 18 Mart 2022 tarihinde Manisa 1. İdare Mahkemesi’nde iklim gerekçesiyle dava açtı. Ödeme emrinin iptal edilmesinin ardından, göldeki tarımsal faaliyetlerin de hukuki sürece taşınmasıyla konu yargıya intikal etti.

KEŞİF VE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ KARARI

S.S. Gölmarmara ve Çevresi Su Ürünleri Kooperatifi ile Doğa Derneği, Doğal Hayatı Koruma Vakfı, Manisa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma ve Çevre Derneği, Salihli Çevre Derneği, Akhisar Çevre Derneği ve bazı bölge sakinleri, Avukat Cem Altıparmak aracılığıyla Manisa 2. İdare Mahkemesi’nde yeni bir dava açtı. Dava; TİGEM, DSİ, Tarım ve Orman Bakanlığı ve Manisa Valiliği arasındaki iş birliği protokolünün iptali talebini içeriyor. Mahkeme, şikayetçilerin yürütmenin durdurulması talebini reddederek, uyuşmazlık hakkında keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verdi.

KARAR DURUŞMASI GÖRÜLDÜ

Marmara Gölü sulak alan sınırlarının Ulusal Sulak Alan Komisyonu tarafından revize edilmesi ve gölün tarım arazisine dönüştürülmesine yönelik iş birliği protokolüne karşı açılan davanın karar duruşması, bugün Manisa 2. İdare Mahkemesi'nde gerçekleştirildi. Mahkemenin kararını önümüzdeki 30 gün içinde açıklaması bekleniyor.

"BU DAVADAN SONRA ESKİ GÜNLERİNE KAVUŞMASI GEREKİYOR"

Karar duruşmasının ardından açıklama yapan Doğa Derneği Hukuk Danışmanı Avukat Cem Altıparmak,

Bugün, Gölmarmara’nın kurumasına neden olan Sulak Alan Komisyonu kararı ve ilgili iş birliği protokolünün iptaline yönelik karar duruşmasındaydık. Sulak alanların, özellikle Marmara Gölü gibi ulusal değere sahip bir bölgenin korunması gerektiğini; tarım arazisine dönüştürülmek yerine rehabilite edilmesi gerektiğini vurguladık. Umuyorum ki karar lehimize sonuçlanacak. Daha önce yürütmeyi durdurma kararı alınmıştı. Aynı mahkemeden, bilirkişi raporunu da göz önünde bulundurarak taleplerimizin kabul edilmesini ve işlemlerin iptal edilmesini bekliyoruz. Gölmarmara’nın eski canlı günlerine geri dönmesi gerekiyor. Uluslararası öneme sahip bu sulak alanın, hatalı tarım politikaları yüzünden nasıl kuruduğunu ve nasıl kurtarılabileceğini aktardık. Bu nedenle, bu dava emsal niteliğinde. Mahkemenin vereceği bu kararla, idarenin Marmara Gölü’ne tekrar su kazandırmaktan başka bir seçeneği kalmayacak

dedi.

"MARMARA GÖLÜ, ÇOK ÖNEMLİ BİR SULAK ALAN"

Doğa Derneği Sulak Alanlar Uzmanı Burçin Yaraşlı, yaptığı açıklamada şunları dedi:

Amacımız, gölün tarım arazisine dönüştürülmesinin önünü açan protokolün iptali ve bu protokolün temelini oluşturan, Ulusal Sulak Alan Komisyonu’nun revize ettiği sulak alan sınır düzenlemesine karşı açtığımız davanın nihai kararını beklemek. Marmara Gölü, Türkiye’nin 305 önemli doğa alanından biri ve büyük bir ekolojik değere sahip. Göl kurutulmadan önce burada 65 farklı türde su kuşu gözlemleniyordu ve endemik balıklara ev sahipliği yapıyordu. Bugün ise göl tamamen kurumuş, binlerce kuş ve balık için yaşam alanı yok olmuş durumda. Mahkememizin gölün hayata dönmesi adına olumlu bir karar vereceğini ümit ediyoruz