Çocuklarda vitamin takviyesi hakkında bilmeniz gerekenler

2018 yılında Ulusal Gıda ve Beslenme Kongresinde, ülkemizde vitamin ve besin takviyesi kullanım oranı yüzde 11,8 olarak bildirilmiştir. Halen devam etmekte olan kovid-19 pandemi sürecinin de etkisi ile 2021 yılı Ocak ayında ülkemizde yayınlanan gıda takviyeleri kullanım alışkanlıkları ile ilgili yapılan bir araştırmada bu oran yüzde 35,3 olarak bulunmuş ve bireylerin bu takviyeleri çoğunlukla bağışıklık güçlendirmek için kullandıkları belirlenmiştir.

Yapılarına göre suda ve yağda çözünen vitaminlerin belirli aralıklarla tüketilmesi gerekmektedir. Suda çözünen B ve C grubu vitaminler vücudun ihtiyacından fazla miktarda alındığında, artan miktar genellikle vücutta depolanmaz (B12 vitamini hariç), idrar ile atılır bu nedenle daha sık aralıklarla tüketilmesi gerekir. Yağda çözünen vitaminler (A, D, E, K) ise depolandığı için vitamin özelliğine göre değişmekle birlikte 2-5 ay alınmasa bile eksiklik görülmeyebilir. Buna rağmen ülkemizde en çok görülen vitamin ve mineral eksikliği B12 ve D vitaminleri, demir, çinko ve magnezyum olarak bilinmektedir.

EN İYİ VİTAMİN BESİNLERDEN SAĞLANIYOR

Vitaminler vücutta metabolizma, büyüme, gelişme, görme, üreme, cilt bütünlüğü, bağışıklık sistemi, enerji üretilmesi gibi önemli faaliyetlerde etkin olduğu için dışardan alınan takviye vitaminler enerjiyi artırmak, bağışıklığı güçlendirmek, eklemlerini, kalp ve genel sağlığı korumak bazen de yaşlanmayı geciktirmek için kullanılıyor.

Vitaminlerin en iyi şekli ilaç halinde olanlar değil gıdalarda bulunanlardır. Dengeli ve sağlıklı beslenen bir çocuk, günlük beslenmesiyle yeterli vitaminlerini ve mineralleri karşılayabilir. Ancak günümüzde çoğunlukla beslenme problemi yaşayan çocukları olanlar başta olmak üzere, ebeveynler sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmek yerine çocuklarına reklamlarda gördükleri veya arkadaşlarının tavsiye ettiği pahalı takviye ve vitaminler vererek daha iyi anne babalık yaptıklarına inanmaktadırlar. Bu nedenle vitamin takviyesi önermek yerine ailelere beslenmede vitaminleri hangi kaynaklardan ne miktarlarda sağlayabileceklerini öğretmek çocuk hekimleri için çok daha önemli hale gelir.

KONTROLSÜZ VİTAMİN KULLANIMINA DİKKAT

1 yaş altı bebeklerde D vitamini ve demir takviyeleri kullanımı sağlık bakanlığı tarafından önerilmekte olup toplum sağlığı merkezlerinden ücretsiz temin edilmektedir. Bunun yanı sıra ergenlik çağında hızlı büyüme dönemindeki çocuklarda vitamin ve mineral eksiklikleri görülebilmekte ve bazen eksik vitamin bazen de multivitamin takviyeleri gerekebilmektedir, bazı ilaç kullanımları, zayıflama diyeti yapması gereken çocuklarda da boy kısalığı sebebi ile yakın takip edilen çocuklarda vitamin mineral takviyeleri doktor kontrolünde kullanılması gerekebilir. Kontrolsüz kullanılan vitaminler organları yormasının yanı sıra hastalıklara da yol açabilmektedir. Örneğin,

- A vitaminin fazla alınması cilt kuruluğu, karaciğer ve dalak büyümesi, kemik ağrılarına,

- B6 vitamininin aşırı alınması sonucu deride kızarıklık, kaşıntı, alerjiye,

- C vitaminin fazla alınması ishal, karın ağrısı ve idrarda kum-taş oluşumuna yatkınlığa,

- D vitamininin fazla alınması kan kalsiyum seviyesinde yükselme, bulantı, kusma, kabızlık, pankreatit, kalp ritim bozukluğu, böbrek taşı ve hastalıklarına yol açabilmektedir.

İştah açması için kullanılan A vitamini, çinko gibi preparatların fazla kullanımının çocuklarda iştahsızlığa yol açabilir. Viral enfeksiyonlardaki bağışıklığın desteklenmesinde kullanılan C ve D vitaminleri, çinko takviyeleri vücutta eksiklikleri durumunda faydalıyken, yeterli düzeyde olduğu durumlarda yararlarının olmadığı saptandı. Benzer şekilde zeka gelişimi için kullanılan Omega3 içeren takviyelerin bilişsel geriliği olan ve beslenmesinde deniz ürünü, ceviz veya avokado gibi Omega 3 içeren besinleri tüketmeyen çocuklarda kullanılması yararlı iken, normal bilişsel gelişimde olan çocuklarda ek bir faydası olmadığı bilinmektedir.