Edebiyata denemeleri kazandırmasıyla bilinen usta bir anlatıcı: Montaigne

Dünya edebiyatına deneme türünü kazandıran Michel de Montaigne, 432 yıl önce hayatını kaybetti. Yazarın yazdıkları günümüzde bile klasik özelliğini korumaya devam ediyor. Montaigne Denemeler kitabında şöyle diyor;

"Ey okur! Bu dünyada saygınlık kazanma peşinde olsaydım, kendimi eğreti ve uydurma güzelliklerle donatırdım. Aksine istediğim, beni bütün sadeliğim, doğallığım, sıradanlığım içinde görmeleri, hiçbir özenti ve yapaylık peşinde olmadığımı anlamalarıdır, çünkü ben kendimi anlatıyorum burada."

Yazarın ölüm yıl dönümünde hayatından bazı kesitler...

Michel de Montaigne, 28 Şubat 1533'te Bordeaux'da doğdu. Ailesi onun iyi bir eğitim almasını sağladı. Eğitim süresince Yunan ve Latin edebiyatını öğrendi. Bir süre bulunduğu yörede belediye başkanlığı görevini üstlendi. Ailesinden kalan geniş bir malikanede günlerini kitaplarıyla ve yazılarıyla geçirdi. Yazarın ölümünün üzerinden 432 yıl geçti.

Bu çalışmaların sonucu olarak ünlü Denemeler adlı kitabı oluştu. Montaigne, Denemeler'inde başta insan sevgisi olmak üzere iyimserlik, dayanışma, özgürlük ve okuma alışkanlığı üzerine çok özgün yazılar kaleme aldı. Bu yazıları herkesin anlayabileceği sade bir anlatımla okura ulaştırdı.

Yazar, babasının etkisiyle çok küçük yaşta öğrenim görmeye başladı. 1546 yılında Collége de Guinne'yi bitirdi. Toulouse Üniversitesi'nde hukuk okudu. Bir süre Bordeaux parlamentosunda danışmanlık, sonra belediye başkanlığı, Etat Généraux'da milletvekilliği yaptı. Almanya ve İtalya'yı gezdi. Daha sonra şatosuna çekilerek kendini bütünüyle felsefe ve edebiyata verdi.

Yıl 1571… Montaigne, bütün kitaplarını yanına alarak çiftliğine çekildi. Yazar, kendisini bir oda dolusu kitaplarıyla baş başa bıraktığında yaratıcılık konusunda en verimli dönemini yaşadı.

DENEMELER

Okuduğu kitaplardan notlar almaya başlayan Montaigne için artık yazma vakti gelmiştir. Montaigne, 1780 yılında ünlü Denemeler'ini yayınladı. Kişisel yazılardan ve fikirlerden oluşan Montaigne Denemeler'i böylece ortaya çıkar.

Fransız edebiyatının en eski, ama aynı zamanda en modern eserlerinden biri olan Denemeler’de Montaigne okuru, eserinin öznelliğini belirterek selamlıyor. Arkadaşı La Boétie öldükten sonra, birlikte tartıştıkları konuları tüm dünyaya açmaya karar verip eline kalemi alıyor.

Arkadaşlıktan eğitime, felsefeden kitap okumaya, dinden ölüme kadar çeşitli alanlarda düşüncelerini yazıyor. Kendinden yola çıkarak insanlık ve buna bağlı kavramlar üzerinde geziniyor; insanın dünyadaki yerine ve düşüncelerine, eylemlerine dair köklü önermeler sunuyor.

Ele aldığı evrensel ve zamansız konularla Denemeler, yazıldığı ilk dönemden günümüz modern dünyasına dek geçerliliğini hala sürdürüyor; kişisel yazım ve felsefi anıt arasındaki dokunulmaz yerini korumaya devam ediyor.

Sayfa: 204

İNSANCIL YAKLAŞIM

Montaigne’nin en önemli özelliği, seçtiği başlıklar olmuştur. İnsanoğlunu sorgulamaya, düşünmeye, hayatın anlamını deşmeye iten düşünsel yönü ağır basan başlıklardır.

Felsefe, psikoloji ve edebiyatı bir arada harmanlayan yazar, filozofların antik çağlarda sordukları ve cevap bulmaya çalıştıkları soruları kitabında bir kez daha soruyor.

Yazarın kendine has diliyle döşediği satırlar onun yazı yazarken ne kadar samimi olduğunu gösteriyor. Hümanist dileklerde bulunan usta kalem, insanlara selam çakıyor.

Ünlü yazar 13 Eylül, 1892'de hayatını kaybetti.

ergul.tosun@ensonhaber.com