Eski ve yeni tartışması ekseninde Muallim Naci ve edebiyatı

Muallim Naci, 1850 yılında İstanbul'da doğdu. Asıl adı Ömer'dir. Babasının ölümü üzerine dayısının yanına Varna'ya gitti. Orada medrese öğrenimi gördü. Varna Rüştiyesi'nde öğretmenlik yaptı. Sait Paşa'nın özel kâtibi olarak Rumeli ve Anadolu'nun birçok kentini dolaştı. İstanbul'a geldi. Tanzimat edebiyatı denilince akla gelen birkaç yazarlardan biridir. Muallim Naci, pek çok eser kaleme aldı.

Özellikle devrin önde gelen edebiyatçılarından olan Recaizade Mahmut Ekrem ile yaptığı eski ve yeni edebiyat tartışması, edebiyat tarihimizde önemli yer tutar. Muallim Naci'nin 130'uncu ölüm yılında, kendisine ait bazı öne çıkan bilgiler...

Memuriyetten istifa etti. Tercüman-ı Hakikat gazetesinde edebiyat sayfasını yönetmeye başladı. Başka gazetelerde çalıştı. Galatasaray Lisesi ve Mekteb-i Hukuk'ta edebiyat öğretmeni olarak çalıştı. Yaşadığı dönemde, Recaizade Ekrem ekolüne karşı klasik edebiyatı savundu.

Aruzu ustalıkla kullandı. Servet-i Fünûncuları etkiledi. Şiirinin yanında edebiyat tarihi ve sözlük çalışmalarıyla da ilgi çekti.

Ünlü bir üstattı. Fatih ilçesinde, Karagümrük ile Balat bölgeleri arasında, adını taşıyan bir ilköğretim okulu bulunmaktadır. 1893 yılında 13 Nisan'da öldü ve II. Mahmut Türbesi haziresine defnedildi.

Klasik edebiyat savunucusu

Muallim Naci, Ahmet Mithat Efendi tarafından Tercüman-ı Hakikat’i eski edebiyat yazılarının sözcüsü durumuna getirmekle suçlanınca istifa etti. Başka gazetelerde çalıştı. Galatasaray Lisesi ve Mekteb-i Hukuk’ta edebiyat öğretmeni olarak çalıştı.

Yaşadığı dönemde, Recaizade Mahmut Ekrem ekolüne karşı klasik edebiyatı savundu. Recaizade Mahmut Ekrem’in Zemzeme adlı şiir kitabına karşılık “Demdeme” adlı eleştiriyi kaleme aldı. Aruzu Türkçeye ustalıkla uyguladı.

Yazar, Servet-i Fünun sanatçılarını etkiledi. Şiirinin yanında edebiyat tarihi ve sözlük çalışmalarıyla da ilgi çekti. Sanatçı, daha sonraki yaşamında Yeni edebiyatı tümüyle kabullenecek ve Batılı anlamda başarılı edebiyat örnekleri verdi.

Zemzeme" ve "Demdeme" tartışması

Türk edebiyatı belli dönemlerde önemli kalem savaşlarına meydan oldu. Tanzimat'la başlayan edebiyat serüveniyle beraber yazarların kavgalarını da beraberinde getirdi.

Hem Divan edebiyatında hem de Tanzimat edebiyatıyla ortaya çıkan edebi kavgalar, Cumhuriyet eksenli edebiyat devriyle devam etti.

Bu tartışmalardan biri de hiç kuşkusuz iki usta kalem arasında cereyan etti. Recaizade Mahmut Ekrem ve Muallim Naci arasında patlak veren "Zemzeme" ve Demdeme" kavgası, günümüze kadar süregelmiştir.

Sayfa: 56

Edebiyat çevrelerini meşgul eden tartışma

Zemzeme, Recaizade Mahmut Ekrem tarafından yazılmış 3 ciltlik şiir serisidir. Recaizade Mahmut Ekrem, Zemzeme eserini yazdıktan sonra eski-yeni çatışmasında yenilikçi tarafı seçmiştir.

Zemzeme kitabının önsözü Servet-i Fünun akımının öncüsü olarak da görülür. Eski şiir anlayışının (Divan şiiri) takipçisi olarak bilinen Muallim Naci, Zemzeme'ye karşılık olarak Demdeme adlı eserini yazar. Zemzeme-Demdeme çatışması ve etrafında gelişenler edebiyat çevrelerini uzun süre meşgul etmiştir.

Kitap sayfası için iletişim:

ergul.tosun@ensonhaber.com