Osman Cemal Kaygılı ile İstanbul'un köşe bucağına yolculuklar

İstanbul'un demografik demografisi, çok kültürlü katmanlarını, geleneklerini, kenar semtlerini, mahallelerini, eğlence hayatlarını, ilginç tiplerini, semt sahalarını gösteren yazı dizi fotoğrafları ve karikatürleriyle de önem taşıyor.

Cumhuriyet ve Yeni Gün gazetesi foto muhabirleri Namık Görgüç ve Cemal Göral tarafından çekilen fotoğraflar ve bu gazetelerde karikatürist olarak çalışan Ercüment Kalmuk'un resimlediği portreler de yazı dizisine ayrı bir lezzet katıyor.

Bu kitapta ilk kez yayımlanacak fotoğraf ve karikatürler anlatılacak semtler ve insanların okuyucusunun zihninde canlandırılmasına yardımcı olacak.

Roman, hikâye, oyun, sözlük ve araştırma-inceleme türlerinde eserlerle tanınan yazar Osman Cemal Kaygılı, bu sorulardan yola çıkan zamanın Yeni Gün gazetesi okurlarını kent köşe bucağına davet etmişti. Fotoğraf tarihi ve koleksiyoner Cengiz Kahraman 1931-1932 yıllarında yayınlanan İstanbul'un Köşe Bucağı yazı dizisini kayıt ederek günümüz okurlarıyla buluşturdu.

Cengiz Kahraman kitabı şöyle anlatıyor;

"ÇOK AYRI BİR ÖNEM TAŞIYOR"

"İstanbul'un Köşe Bucağı' yazı dizisi 1931-1932 yılları arasında şehrin demografik gösterdiği, çok kültürlü katmanlarını, geleneklerini, kenar semtlerini, mahallelerini, eğlence hayatlarını, ilginç tiplerini, semt sahalarını anlatmanın yanı sıra fotoğrafları ve karikatürleriyle de ayrı bir önem taşıyor."

Sayfa: 384

Kitaptan alıntılarla devam edelim;

"İstanbul'da, henüz nasıl bir yer olduğunu, orada nasıl bir hayatın geçtiğini bilmediğimiz öyle semtler vardır ki pek çoklarımız buraların bir kısmını defa bir ilan yoluyla ancak gazete sütunlarında görürüz. Mesela Beyoğlu'nu hemen herkes bilir; ama bu herkesin yüzde kaçı Kalyoncu'daki bir akşam manzarasını, Dolapderesi'ndeki bir gece âlemini görmüş, seyretmiş, oralardaki maruf türlerini tanımıştır?

Gene mesela Kasımpaşa'nın sesini duymayan o koskoca, gepgeniş maruf semti uzaktan görmen yoktur; lakin asıl Kasımpaşalılardan başka oradaki hayatı, oradaki yaşayışı, oradaki çarşı, pazar âlemini, oradaki eğlence yerlerini kim bilir?

Keza, Beşiktaş, Üsküdar, Beykoz, Yedikule der geçeriz; ama içimizden kaç kişi buraların hakiki bir tablosunu bütün çizgileri bütün renkler ile gözüyle hakkıyla canlandırabilir mi?"

"SALINCAKTA AÇILAN YENİ KIZ KULESİ"

"Salacak'ta yeni açılan Kız Kulesi Parkı'nın en hoş yeri yukardaki yükselen setlerin ömrü bir yandan Darüttalim'i dinlerken bir yılda beş, yirmi metre derinlikte yüzenleri ve kumlukta yan yatmış vücutlarını kum kebabı yapanları izleyecek olacaktır. Evet, olacaktır ama, bu para kıtlığında Fiyatlar da ucuz olursa olsun her şey tadı var, ya da diğer bazı yerler gibi burada da kullanılabilir bat, mekulat ve denize girmek için maddei melbusat filan filan sıcak temiz herkes yerden uzaktan vapurdan seyretmekle iktifa eder. Hatta Ticaret-i Bahriye Müdürü Muavini Müfit Necdet Bey bu hususu şöyle anlatıyor. Eğer bulursanız ucuz olursa ben bu yaz hep buradayım. Vakıa boyunca bilmem ama denizde sırtüstü yatıp uyumasını da bilmez değilim..."

Osman Cemal Kaygılı

OSMAN CEMAL KAYGILI HAKKINDA

Osman Cemal kaygılı, 22 Eylül 1306 4 Eylül 1890) tarihinde İstanbul'da Eğrikapı semtinin yurt dışı Yenimahalle'de doğdu. Babasının geçimini bakkallıkla sağlayan Mehmet Mustafa Efendi , Annesi ev hanımı Gülfet Hanımdır. Osman Cemal 1900 yılında İlkokulu Kasımpaşa Cezri Kasımpaşa İlkokulunu bitirdikten sonra aile Eyüp Otakçılar'daki Paşmakkapı çayırı yakınına taşındı.

Eğrikapı Merkez Rüştiyesi'ni bitirdikten sonra eğitimini Menşe-i Küttab Askeriye'yi (katip belgesi amacıyla 1876'da açılan askeri katip okulu) bitirdikten sonra Erkan-ı Harbiye-i Umumiye'de (Genel Kurmay Başkanlığı) katip olarak çalışmaya başladı. Henüz 27 yıl boyunca Menemen'de 27. Fırka İdari katibi olarak çalışırken ağır bir emeklilik yaşadı ve malulen emekli oldu. Eyüp Otakçılar'daki baba evinde geri dönen Osman Cemal burada babasının yaptığı sütçülük yardımı yaptı.

SÜRGÜN EDİLDİ...

Bu iş ona göre değildi ve çeşitli dergi ve gazetelere hayatlarını kazanmaya karar verdi. İlk romanı 1910 yılında Baha Tevfik tarafından yayınlanan Eşek isimli mizah dergisinde çıktı. Daha sonra Karagöz ve Şebab dergilerinde yazılarını yayınladı.

İkinci Meşrutiyetten sonraki yıllarda İttihat ve Terakki Cemiyetine üye oldu.1912 yılında Tepebaşı Tiyatrosu'ndaki bir gösterideki yapımından ve Mahmut Şevket Paşa'ya düzenlenen suikasta adının karışmasından dolayı Refik Halit Karay ve Refi Cevat Ulunay gibi yazarların da bulunduğu bir çok aydınla beraber Sinop'a sürgün edildi.

YAZDIĞI OYUNLAR TİYATROYA TAŞINDI

1914 yılında ortaya çıkan genel olay sonrasında İstanbul'a geri döndü. Osman Cemal tiyatrosu ve orta oyununa meraklıydı ve bu ilgi sahneye erişimi, orta oyunun guruplarında kısa süreli çalışmasını sağladı. 1910 yılında perdelik revü ileriki yıllarda Ferah Tiyatrosu'nda Muhsin Ertuğrul tarafından sahneye konuldu.

1923 yılından bu yana çeşitli okullarda Türkçe öğretmenliği yaptı. 1920 yılında Ercüment Ekrem (Talu) ve Aka Gündüz tarafından yayınlanan Alay adındaki mizah dergisinde yazılan yazılarla tanınmaya ve matbuat dünyasında kendine bir yer edinmeye başladı. Daha sonra Karagöz, Şebap, Şeytan, Aydede, Akbaba, Güleryüz gibi dönemin popüler mizah dergilerinde yazıldı.

OSMAN CEMAL KAYGILI ÖLDÜ

Osman Cemal Sabah,İkdam, Payitaht, Alemdar, Akşam, Yeni Gün, Son Telgraf, Son Saat, Son Posta, Haber, Hakikat, Açık Söz gibi günlük gazetelerde yaşayanların hayatlarıyla kalemiyle kazandı. Şamcılar, Aygır Fatma, Kovuk Palas'ın Esrarı, Bekri Mustafa, Çingeneler romanları ve Argo Lügati ismli sözlüğü çeşitli gazetelerde tefrika sonrası kitap olarak yayınlandı.

1923 -1938 yılları arasında yayımlanan 10 adet hikâye kitabı, tiyatro oyunları bulunmaktadır. Halkbilim alanına katkı sağlayan Semai Kahveleri ve Meydan Şairleri1937 yılında yayınlandı.

İstanbul'un yaşamını, kenar semtlerini, ilginç kişiliklerini lezzetli bir üslupla anlatan Osman Cemal Kaygılı henüz 54 yaşadı 9 Ocak 1945'te İstanbul'da öldü.