Osmanlı'nın Almanya'nın yanında savaşa katılmasını anlatan rehber kitap: Zoraki İttifak

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Almanya’nın yanında katılması, tarihçiler arasında sürekli tartışılan ve yoğun spekülasyonlara konu olan bir mesele. Yaygın kanaat, dönemin yöneticilerinin, hatta daha açık ifadeyle Enver, Cemal ve Talat Paşaların, ani bir kararla devleti savaşa sürükledikleri yönünde.

Necmettin Alkan, Uğur Üçüncü ve Eyyub Şimşek'in birlikte hazırladıkları Zorakî İttifak: Birinci Dünya Savaşı'nda Türk-Alman Askerî Ortaklığı isimli çalışma ise alternatif bir görüş seslendiriyor. Savaş kararının dönemin şartları gereği belli bir stratejiye dayanılarak ve çeşitli seçenekler zorlandıktan sonra alındığını ortaya koyuyor.

ÖNEMLİ SORULARIN CEVABINI VEREN KİTAP

Osmanlı kurmay heyeti Almanlarla ittifak kurmadan önce İngiltere, Fransa ve Rusya ile temas kurmaya çalıştı mı? Bu müzakerelerde neler konuşuldu?

Neden sonuç alınamadı? Savaş boyunca açılan cephelerde Almanya’nın etkinliği ne boyutta idi? Kazım Karabekir alınan kararlara taraftar mıydı? Türk ordusunun önde gelen subayları ile Alman subaylar arasında hangi konularda uyuşmazlıklar yaşandı?

Yaklaşmakta olan bir Avrupa savaşının farkında olan yönetim, bu hesaplaşmada yalnız kalmamak için müttefik aramaya çaba harcamıştır. Osmanlı devleti geleneksel dostu saydığı İngiltere’den ve Fransa’dan bu girişimlerine olumlu cevap alamadı.

Sayfa: 256

OSMANLI'DA ALMANYA NUFÜZU

Buna karşılık Almanya, Osmanlı Devleti ile ilişkilerini yoğunlaştırmaya ve geliştirmeye dönük ciddi çaba harcıyordu. Bu durumda Osmanlı yönetimi de Almanya ile anlaştı ve yapılan görüşmeler sonunda 2 Ağustos 1914’de gizli olmak kaydıyla bir TürkAlman İttifak Antlaşması imzalandı.

Osmanlı hükümeti adına imzalanan bu anlaşma, askeri yönetimin liderleri tarafından kabul edilmiş ve başlangıçta hükümetten gizlenmiştir. Sadrazam Sait Halim Paşa’nın bile olaylardan geç haberdar olduğu bilinmektedir.

Savaş başladığında Osmanlı hükümeti tarafsızlığını ilân etti ve bu fırsattan faydalanarak kapitülasyonları da kaldırdığını duyurdu. Gerçi bu karar savaşan taraflarca ciddiye alınmadıysa da İttihat ve Terakki hükümeti bunu fiilen uygulamıştır.

SEFERBERLİK İLAN EDİLDİ

Osmanlı hükümeti kısmî seferberlik hazırlıklarını başlattı. Fakat, bu gemilerin mürettebatı değiştirilmeden Yavuz ve Midilli adını alarak Osmanlı donanmasına katılmış olması da Almanlara Türkiye’yi savaşa sokacak gerekçeyi yaratma fırsatı verdi.