Senegalli yazar Mohamed Mbougar Sarr'ın ödüllü romanı: İnsanların En Gizli Hatırası

Sarr'ın, yayınlandığı dönemde hızlıca geniş kesimlere yayılan ve yoğun ilgiye mazhar olan romanı, 2021 yılında Fransızca edebiyat alanındaki en önemli ödüllerden Prix Goncourt'a layık görüldü.

Edebi üretkenliği güçlü bir hafıza ve anlatıyla buluşturan İnsanların En Gizli Hatırası, birbiriyle bağlantılı hikayelerin farklı coğrafyalar ve zamanlar arasındaki geçişlerini okurlara sunuyor.

Senegal ve Fransa'nın tarihinisömürge ve sömürge sonrası dönem bağlamında; edebiyat, siyaset ve kimlik unsurları üzerinden inceleyen roman edebi gücünün yanı sıra tarihsel niteliği ve düşünsel derinliğiyle de başarılı bir kitap olarak öne çıkıyor.

TRAVMATİK SÜREÇELRE IŞIK TUTAN KİTAP

Mohamed Mbougar Sarr, bu romanında Malili yazar Yambo Ouologem'in, 1968 Prix Renaudot ödülünü kazanan Le devoir de violence romanının karşı karşıya kaldığı intihal suçlamalarından dolayı kariyerinin zarar görmesinden ve yazarlık hayatının sona ermesinden esinleniyor.

Sarr'ın başyapıt niteliğindeki bu kitabı, genç bir yazarın Ouologuem'e benzeyen bir yazarın izini sürmesini merkezine alıyor ve Ouologuem'in kitabındaki temalara yer veriyor. Sarr aynı zamanda Ouologuem'in yaşadığı zorluklara ve intihal tartışmasının neden olduğu travmatik süreçlere de ışık tutuyor.

YAZAR VE EDEBİYATI...

Ouoloegem'in hikâyesini daha yakından inceleyelim. İlk romanında Afrika'daki sömürgecilik dönemi ve sonrasına dair önemli tasvirlere yer veren Ouoloegem'in, Graham Greene'in It's a Battlefield ve Andre Schwarz-Bart'ın Le dernier des justes gibi eserlerinden intihal yaptığı iddia edildi ve bu iddialar, Le devoir de violence üzerindeki tartışmaları alevlendirdi.

1968'de Prix Renaudotile ödüllendirilen kitap 1972'de yayınevi tarafından geri çekildi. Ouologem bu tartışmalara konu olan iddiaları kabul etmese de yaşadıkları, yazarlık hayatına mal oldu. Ancak ilerleyen yıllarda, akademisyenler ve eleştirmenler tarafından incelendiğinde, postmodern bir niteliği olan bu kitapta metinler arası ve edebi ödünç alma tekniklerinin bilinçli ve yaratıcı bir şekilde kullanıldığı kanaatine varıldı.

Bu değerlendirmeler çerçevesinde yazar iade-i itibar kazandı ve kitap farklı dillerde yeniden basılmaya başladı.

MAHARETLİ ROMANCI

Çağımızın önde gelen Afrikalı yazarlarından biri olarak henüz 30'lu yaşlarında uluslararası alanda tanınan Mohamed Mbougar Sarr, Afrika'nın sömürgecilik sonrası döneminin sosyal, kültürel, politik ve edebi dinamiklerini ele alırken kurguyla gerçekliği harmanlayan ve felsefi derinliğiyle öne çıkan maharetli bir romancı.

İNSANLARIN EN GİZLİ HATIRASI

Sayfa: 192

Senegalli genç yazar Diégane Latyr Faye, 1938’de Paris’te yayınlandığında büyük ses getiren fakat kısa süre sonra tüm nüshaları toplatılan gizemli bir romanın peşine düşer. Diégane’ın “zenci Rimbaud”nun peşinde Senegal’den Fransa’ya, Amsterdam’dan Arjantin’e uzanan hikâyesi, insanlık tarihinin büyük trajedilerinin, sömürgeciliğin, Shoah’ın, erotik aşkın, hakikat ile kurmaca arasındaki kanlı çekişmelerin iç içe geçtiği bir örümcek ağına dönüşür.

Yayınlandığı 2021 yılında Senegalli yazar Mohamed Mbougar Sarr’a Goncourt Ödülü kazandıran ve hararetli edebiyat tartışmalarına konu olan İnsanların En Gizli Hatırası, intihal suçlamaları sonrasında gözden düşen Afrikalı bir yazarın peşinde bütün bir edebiyat ekosistemini ve edebi kanonu mercek altına alıyor.

Kitaptan bir bölüm;

"KURTARILMAK İSTEMİYORUM..."

"Her hasta iyileşmek istemez, yere düşen herkes ayağa kalkmak istemez, çünkü ayağa kalkmak öldürücü olabilecek bir yeniden düşüşün vaadidir, herkes normal bir hayata geri dönmek istemez, ki bazen ölüm bile bu normal hayatı sonlandırmaya imrenmez. Ayağa kalkmayı umursamıyorum, ayağa kalkmak benim için tehlikeli bir hayal. Kurtarılmak istemiyorum…"

ergul.tosun@ensonhaber.com