Türk edebiyatında asla silinmeyecek bir karakter: Murtaza
İnsanı en derininden kavrayarak anlatan kalemlerin başında gelen Orhan Kemal, ölümsüz karakteri Murtaza ile Türk edebiyatına asla silinemeyecek biçimde damgasını vurmuştur. Yazıldığı günden beri defalarca filmlere, oyunlara konu olan bu karakter, insanın en çapraşık durumlarından birini kara mizahla yüklü bir dille anlatır.
Edebiyatımızın usta kalemlerinden Orhan Kemal’in Murtaza romanı ilk olarak 1952 yılında Vatan Gazetesi’nde tefrika halinde yayımlanmıştır. Varlık Yayınları tarafından da romanın yeni baskısını yaparak okuyuculara ulaştırdı.1965 yılında filme uyarlanan roman usta tiyatrocu Müşvik Kenter Murtaza karakterini canlandırdı.
Orhan Kemal denilince, onu iyi tanıyan okurlarının aklına Çukurova gelmesi haklı bir çağrışımdır. Yazar, Çukurova’da pamuk işçiliği yapan ırgatların Halet-i Ruhiyesini ustalıkla dile getirmiştir.
İşçilerin yaşadığı zorlu hayat koşullarını, onları sosyal ve kültürel bir bağlamda ele alarak, sefaletin fotoğrafını kitaplarına hep taşımıştır. O kent yazarı değil, kırsal kesimlerin romancısıdır. Konusu İstanbul’da geçen romanları, hikâyeleri olsa bile bahsettiğim bu gerçeği değiştiremez.
MİZAHİ ÖĞELER
Orhan Kemal’in bilindik eseri Murtaza’da disiplinli, aydınlanmacılığıyla başkişi gece bekçisi Murtaza’nın öyküsünü okuyacaksınız. Hafızalarda silinmesi güç olan Murtaza edebiyatımıza damgasını vurmuştur.
Otorite ve gerçekçi kavramlarının arasına sıkışıp kalan Murtaza’nın yaşadığı ikilem kendisi için doğru olan tarafı seçmesine itmiştir. Mizahi bir üslupla anlatılan romanda güldürü öğelerinin fazla olması da kitabı öne çıkartan bir özelliğidir.
Sayfa: 360
DOĞRULARIN ADAMI
Murtaza, kendi gerçekliğinden ve doğruluğundan ödün vermemek için çıkılmaz olayların içerisinde kendisini bulmuştur. Yaşadığı olumsuzluklar karşısında insanı anlamaktan iyice uzaklaşan Murtaza; bireyin salt kendini düşündüğünü toplumsal bir eleştiriyle ifade eder.
Usta yazar Orhan Kemal; Murtaza 2’yi de yazmış geri kalan bölümleri de çıktığı geziden sonra tamamlayacağını dosya üzerine not düşmüştür. Murtaza’nın devamını getirmek için kendisine daha fazla süre tanımayan hayat onu 2 Haziran 1970 yılında aramızdan ayırdı.