Çarpma Krateri nedir

Güneş sisteminde 1 milyonun üzerinde gök taşı bulunuyor ve bu cisimlerin yörüngeleri genellikle Mars ile Jüpiter gezegenleri arasında yer alıyor.

Bazıları kilometrelerce genişliğe sahip gök cisimleri, zaman zaman diğer gezegenlerin veya uyduların yörüngelerine ses hızından bile yüksek hızlarla girerek yüzeylerine çarpar. İşte bu çarpışma esnasında oluşan dev çukurlara Çarpma krateri adı verilir.

Çarpma kraterleri; kase biçiminde çöküntüden geniş ve karmaşık çoğul halkalı çarpma havuzuna kadar dağılım gösterebilir.

Arizona eyaletinde bulunan Barringer Meteor Krateri, küçük çarpma kraterinin dünya üzerindeki en bilindik örneğidir.

Görsel: Barringer Meteor Krateri / Arizona, ABD

DÜNYA'DAKİ ÇARPMA KRATERLERİ

Dünya'nın aktif yüzey hareketleri, kolaylıkla çarpma kraterlerini tahrip edebilse de şimdiye kadar yaklaşık 170 karasal çarpma krateri tanımlandı.

Bunların yarıçapı 10 metreden 300 kilometreye kadar bir aralıkta yer alırken, yaş olarak yakın zamanlardan (örneğin 1947'de oluşumuna şahit olunan Rusya'daki Sikhote-Alin Kraterleri ) 2 milyar yıla kadar bir süreye dayanıyor.

Jeolojik süreçlerin, daha yaşlı kraterleri aşındırma eğiliminden dolayı çoğunun 500 milyon yıldan daha kısa bir süre önce oluştuğu düşünülüyor.

ÇARPMA KRATERLERİNİN TARİHİ

Çarpma kraterinin dünya üzerindeki ilk örneğinin, Arizona'da bulunan Barringer Meteor Krateri olduğundan içeriğimizin başında bahsetmiştik.

1920'lerde Amerikalı yer bilimci Walter.H.Butcher, şimdilerde çarpma krateri olduğu fark edilen Amerika Birleşik Devletleri'ndeki birçok alan üzerinde çalıştı.

Bu kraterlerin büyük patlayıcı olaylar neticesinde oluştuğu kanaatine varılsa da bu kuvvetin büyük ihtimalle volkanik kökenli olabileceğine inanıldı.

Bununla birlikte 1936'da yer bilimci John D.Boon ve Claude C.Albrittton Jr, Bucher'ın araştırmalarını yeniden gözden geçirdi ve üzerinde çalıştığı kraterlerin büyük ihtimalle çarpmalara bağlı olarak oluştuğu kanaatine vardı.

Krater oluşumu konusu, 1960'lara kadar tartışmalı bir şekilde kalmaya devam etti. Bu zamanlarda bazı araştırmacılar, birçok krater üzerindeki detaylı araştırmaları bir araya getirdi ve açık bir şekilde bunların çarpmalara bağlı olarak oluştukları sonucuna vardı.

EN BÜYÜK ÇARPMA KRATERİ GANYMADE'DE BULUNDU

Japonya'nın Kobe Üniversitesi ve Oshima Koleji Ulusal Teknoloji Enstitüsü tarafından yapılan yeni araştırmaya göre Ganymede, Güneş sistemindeki en büyük çarpma kraterine ev sahipliği yapıyor.

Bilim insanları, Ganymede'in yüzeyi boyunca eş merkezli halkalarda bulunan olukları belirledi. Bu olukların oluşturduğu 7 bin 805 kilometrelik dev kraterin, Ganymade ile yaklaşık 150 kilometre yarıçaplı bir asteroit arasındaki çarpışma sonucu meydana geldiği tahmin ediliyor.

Eğer bu tahmin doğruysa; Ganymade'de bulunan kraterin, Jüpiter'in bir başka uydusu olan Calisto'daki 1.900 kilometrelik krateri geride bırakarak Güneş sisteminin en büyük çarpma krateri olduğu anlamına geliyor.

Ayrıca 16 bin kilometre uzunluğa sahip krater, Ganymede'in yüzeyinin büyük bir kısmını da kaplıyor.

Instagram: @eshteknoloji