Koruyucu aile olmanın şartları
Kahramanmaraş merkezli depremden sonra refakatsiz kalan çocukları evlatlık edinmek ya da koruyucu ailesi olmak isteyenlerin sayısı arttı.
Kahramanmaraşlı depremden sonra depremde yakınlarını kaybeden çocuklar ya da enkazdan çıkartılan bebeklerin korucuyu ailesi olmak için pek çok talep geldi.
Bu konudaki bilgiler son zamanlarda daha çok soruluyor ve araştırılıyor.
Korucuyu aile olmak için önemli kriterler var. Ve bu konudaki en kesin bilgiler Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yayınlandı.
7 bin 481 çocuk koruyucu ailede
2020 yılı Haziran ayı itibarıyla 6 bin 158 koruyucu aile yanında 7 bin 481 çocuk bulunuyor.
Koruyucu aile olmanın şartları
Koruyucu aile ile evlatlık edinme arasında farklar olduğunu ve kriterlerinin de farklı olduğunu hatırlatarak, koruyucu aile olmanın şartlarını aktarıyoruz:
Soru 1: Koruyucu aile nedir?
Koruyucu aile; çeşitli nedenlerle öz ailesi yanında bakımları bir süre için sağlanamayan çocukların kendi aile ortamlarında eğitim, bakım ve yetiştirilme sorumluluğunu kısa veya uzun süreli olarak, ücretli veya gönüllü statüde devlet denetiminde paylaşan, hissettikleri toplumsal sorumluluğu gösterebilen uygun aile ya da kişilerdir.
Soru 2: Koruyucu aile hizmetinde amaç nedir?
Koruyucu aile hizmetinde amaç; korunma ve bakım altında bulunan çocuğun, karmaşık ve sorunlu olan dönemini örselenmeden geçirmesini ve normal hayatını devam ettirmesini sağlamaktır. Koruyucu aile, kurumla işbirliği içinde; çocuğa, öz ailesi, okulu ve çevresiyle ilişkilerini devam ettirmelerini sağlayarak yardımcı olur.
Soru 3: Gönüllü aile ve koruyucu aile arasındaki fark nedir?
Bakım kuruluşlarında koruma ve bakım altında bulunan çocuklarla, gönüllü aile olarak; kendi ilgi, yetenek ve eğitimleriniz doğrultusunda katkı vermek amacıyla, etkinlik ve çalışmalar yapabilirsiniz. Ayrıca isteğiniz doğrultusunda ve uygun görülmesi halinde çocukları resmi tatil ve özel günlerde yatılı olarak evinizde misafir edebilirsiniz.
Soru 4: Hangi çocuklar bu hizmet kapsamında koruyucu aileler yanına yerleştirilebilir?
Öz ailesi bulunan, öz ailesince bir süre için bakılamayan, çeşitli nedenlerle evlat edindirilme şansını tümüyle yitirmiş olan, kız ya da erkek, sağlıklı ya da engel durumu olan, tek ya da kardeş olup, koruyucu aile yanına yerleştirilmeye uygun olduğu meslek elemanları tarafından belirlenmiş çocuklardır.
Soru 5: Kimler koruyucu aile olabilir?
Evli ya da bekar herkes aşağıdaki koşulları sağladığı takdirde koruyucu anne, baba ya da aile statüsüne kavuşabilir;
T.C. vatandaşı iseniz, sürekli Türkiye’de ikamet ediyorsanız, 25-65 Yaşları arasındaysanız, en az ilkokul mezunu iseniz, düzenli bir gelire sahipseniz ve çocuğun biyolojik anne-babası ya da vasisi değilseniz.
Soru 6: Başvuru esnasında istenilen belgeler nelerdir?
Öğrenim durumunu gösterir belgenin onaylı örneği, iş, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösteren belgenin onaylı örneği, adli sicil belgesi, koruyucu aile olacak kişiler ve varsa birlikte yaşadığı kişilerin fiziksel engeli, ruhsal rahatsızlığı ve bulaşıcı hastalığının olmadığını gösteren sağlık kurulu raporu.
Soru 7: Nasıl başvurabilirim?
İl Müdürlüklerine şahsen, e-devlet, bakanlık Web sayfası üzerinden.
Soru 8: Koruyucu aile adaylarına ilişkin nasıl bir araştırma yapılmaktadır?
Koruyucu Aile Yönetmeliği kapsamında ailelerden çeşitli belgeler istenmekte(sağlık raporu, adli sicil kaydı, öğenim belgesi, gelir belgesi vb) bununla birlikte çocuk ile koruyucu aile ilişkileri açısından önem taşıyan temel mesleki değerlendirmelerine esas oluşturacak incelemeler yapılmaktadır.
Soru 9: Koruyucu aile olduğumda evimi ve ailemi hazırlamam gerekiyor mu?
Evet, evinizde çocuk için uygun bir ortam düzenlemeniz ve aileniz ile sosyal çevrenizi bu konuda hazırlamanız gerekmektedir.
Soru 10: Kendi çocuğum varken koruyucu aile olabilir miyim?
Evet, kendi çocuğunuz olsa dahi koruyucu aile olabilirsiniz.
Soru 11: Çocuk bende ne kadar süre ile kalacak?
Çocuğun korunma altına alınma nedenine bağlı olarak öngörülen hizmet uygulama planı kapsamında değişkenlik gösterecektir. Uzun yıllar sizinle kalabileceği gibi belirli bir süreden sonra biyolojik ailesine döndürülme ihtimali de bulunmaktadır. Biyolojik ailesine döndürülme sürecinde çocuğun yüksek yararı göz önünde bulundurulur.
Uygulamada genellikle çocukların koruyucu ailelerin yanında reşit oldukları reşit olduktan sonra da koruyucu aileleriyle birlikte yaşamaya devam ettikleri yaygın olarak görülmektedir.
Soru 12: Çocuğun yaş grubunu ve cinsiyetini seçebilir miyim?
Evet, ancak size ve ailenize en iyi uyum sağlayabilecek çocuğun özellikleri hakkında yönlendirme yapılacaktır.
Soru 13: Koruyucu aile olarak kaç çocuğa bakabilirim?
Kardeş çocukların bir arada aynı aileye yerleştirilmesi tercih edilmektedir. Çocuklar ve koruyucu aile arasında birebir ilişki kurulması ve çocukların sağlıklı bireysel gelişimlerinin sağlanacağı uygun şartların bulunması konuları değerlendirilerek karar verilecektir. Koruyucu ailelere 3 çocuk yerleştirilebilmektedir.
Soru 14: Evlat edinme ve koruyucu aile arsındaki fark nedir?
Evlat edinme çocuğun velayet haklarının evlat edinene mahkeme kararı ile devredilmesidir. Koruyucu aile çocuğun bakım, yetişme ve eğitim sorumluluğunu devlet ile paylaşılırken çocuğun velayeti biyolojik ailesinde kalır.
Soru 15: Koruyucu aile hizmet bakım türleri nelerdir?
a) Akraba veya Yakın Çevre Koruyucu Aile Modeli: Veli ya da vasi dışında kalan kan bağı bulunan akrabalar (teyze, hala, amca, dayı, büyükanne, büyükbaba gibi) ya da çocuğun iletişim içinde olduğu veya tanıdığı bakıcı, komşu gibi yakın çevresinde olan kişi ve ailelerin sağladığı bakımdır.
b) Geçici Koruyucu Aile Modeli: Acil koruma gereken ya da hakkında hizmet planı oluşturulmamış ve kuruluş bakımına yerleştirilmemiş ya da kendisi için planlanan hizmet modelinden çeşitli nedenlerle henüz yararlandırılamamış çocuklar için, aldıkları eğitimler fazla bir ay arasında değişen bakımdır.
c) Süreli Koruyucu Aile Modeli: Öz ailesi yanına kısa sürede döndürülme imkanı bulunmayan ya da kalıcı olarak aile yanına yerleştirilemeyen çocuklara, kişi ve ailelerin sağladığı bakımdır. Uygulamada yaygın olan Koruyucu Aile Modelidir.
ç) Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Modeli: Özel zorlukları ve ihtiyaçları olan çocuklara yardımcı olabilecek lisans eğitimine sahip olan veya aldıkları eğitimler ile profesyonel düzeye gelmiş kişi ve ailelerin sağladığı bakımdır.
Soru 16: Koruyucu aile olmak için eğitim gerekli midir?
Akraba veya Yakın Çevre Koruyucu Aile Modelinde, tercih edilmesi halinde genel ebeveynlik becerilerinin kazanıldığı en az temel ana-baba eğitimleri kapsamında eğitim alınması çocukla iletişim açısından yararlı görülmektedir.
Süreli Koruyucu Aile Modelinde de tercih edilmesi halinde genel ebeveynlik becerilerinin kazanıldığı en az temel ana-baba eğitimleri kapsamındaki eğitim ile çocuğun öz ailesi dışında bir başka aile yanında yetiştirilmesine ilişkin olarak verilen Koruyucu Aile Birinci Kademe Eğitiminin alınması çocukla iletişim açısından yararlı görülmektedir.
Geçici ve Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Modellerinde ise daha özel ilgi, destek ve bakım gerektiren çocuklara hizmet verildiğinden, temel ana-baba eğitimleri ile Koruyucu Aile Birinci ve İkinci Kademe Eğitimlerinin alınması zorunludur.
Soru 17: Koruyucu aile yanındaki çocuklar biyolojik aileleriyle görüşür mü?
Koruyucu aile hizmetinde çocuğun biyolojik ailesi ile görüşme hakkı vardır. Kurum tarafından çocuğun biyolojik ailesiyle görüşmesinin uygun görüldüğü durumlarda İl müdürlüklerinde sosyal çalışma görevlilerinin eşlik ettiği bir ortamda görüşebilirler.
Soru 18: Koruyucu ailelere ve yerleştirilen çocuğa sağlanan olanaklar nelerdir?
-Koruyucu ailelere baktıkları her çocuk için, çocukların bakım, eğitim ve yetiştirilme harcamaları için aylık ücret ödenir.
-Özel zorlukları veya ihtiyaçları bulunan ya da engelli çocuklar için aylık bakım ücreti yüzde elli artırılarak uygulanır.
-Her öğretim yılı başında eğitim masrafları karşılığı olarak bakım ücreti üç kat arttırılarak ödenir.
-Çocukların giyim masrafları için yılda iki kez bakım ücreti iki kat arttırılarak ödenir.
-Çocukların sağlık harcamaları Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümleri kapsamında karşılanır.
-Yaş ve eğitim durumlarına göre çocuklara aylık olarak harçlık ödemesi yapılır.
-Bir meslek edinmek üzere kamu ya da özel kuruluşlar tarafından açılan kurslara katılacakların ücretsiz kontenjanlardan yararlanma durumları değerlendirilir, bu imkândan yararlanamayanların kurs süresince kurs bedelleri, eğitim ve öğretimlerine ilişkin etüt, kurs, yaz okulu, harç, sınav-kayıt ve servis ücretleri ile bunlara ilişkin her türlü araç gereç ve malzeme giderleri karşılanır.
-Reşit olup eğitimlerine devam eden çocukların korunma kararı uzatılarak ihtiyaçları karşılanmaya devam edilir.
-Koruyucu ailelerden, eşine veya bir yakınına bağlı olmaksızın emekliliğine esas sosyal güvencesi olmayan eşlerden birinin bir asgari ücret tutarı üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında isteğe bağlı sigortasını yaptırması ve ödeme belgesinin ibrazı halinde primleri aylık olarak ödeme ilave edilerek karşılanır.
Soru 19: Engelli çocuklar koruyucu aileye yerleştiriliyor mu?
Elbette, koruyucu ailelere yerleştirilen çocukların yüzde 10 undan fazlası engel durumu olan çocuklardır. Koruyucu aile ücretleri de artırımlı olarak 1.5 katı ödenir. Yüzde 100 engel durumu olan çocuğa bakan koruyucu aileleri bulunmaktadır.
Soru 20: Farklı Bir İlden Çocuğa Koruyucu Aile Olabilir miyim?
İller arası eşleştirme yoluyla farklı bir ilde korunma ve bakım altında bulunan bir çocuğa koruyucu aile olabilirsiniz.
Soru 21: Koruyucu aileyim, görev veya tatil amacı ile çocuğu beraberimde yurt dışına götürebilir miyim?
Veli, vasi veya kayyumun izni, çocuk ve aileyi izlemekle görevli sosyal çalışma görevlisinin uygun görüşü ile komisyona sunulur. Komisyon tarafından çocuğun yurt dışına çıkmasının uygun görülmesi halinde, İl Müdürünün teklifi ve mahalli mülki amirin onayı ile gerekli izin verilir.
Soru 22: Koruyucu ailelik süresince acil durumlarda nereyi aramalıyım?
Koruyucu aile sürecinden sorumlu personel ile iletişim kurabilirsiniz. Ayrıca Bakanlığın çağrı merkezi olan ALO 183 hattı ve İl Müdürlüklerinin nöbetçi personeliyle irtibata geçebilirsiniz.
Soru 23: Koruyucu aile hizmeti hangi nedenlerden dolayı sona erdirilir?
Koruyucu ailenin mevzuatta belirtilen görev ve yükümlülükleri yerine getirmemesi. Çocuğun yararlanacağı hizmet modelinin değişmesi veya koruma kararının kaldırılması. Koruyucu ailenin herhangi bir nedenle hizmet vermekten vazgeçmesi.
Soru 24: Koruyucu ailede bakılan çocukların sağlık giderleri nasıl karşılanmaktadır?
Koruyucu ailede bakılan çocukların sağlık harcamaları için kuruluş bakımındaki çocuklarda olduğu gibi 31 Mayıs 2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
Soru 25: Koruyucu ailelere sosyal güvence prim desteği var mıdır?
Koruyucu aile sözleşmesi devam eden koruyucu ailelerden, eşine veya bir yakınına bağlı olmaksızın emekliliğine esas sosyal güvencesi olmayan eşlerden birinin bir asgari ücret tutarı üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında isteğe bağlı sigortasını yaptırması ve ödeme belgesinin ibrazı halinde primleri aylık ödemelere ilave edilerek Bakanlıkça gönderilen ödenekten karşılanır.
Soru 26: Yabancı uyruklu çocuklar koruyucu aileye yerleştiriliyor mu?
Evet, Suriye başta olmak üzere Irak ve Afganistan'dan Türkiye'ye sığınan koruma ihtiyacı olan savaş mağduru çocuk, kendilerine yuvasını açan Türk koruyucu aileler sayesinde yaşama yeniden tutunmaktadır.
