Kuran-ı Kerim nasıl hatim edilir? Hatim duası ve faziletleri

Kuranı Kerim’i baştan sona okuyup bitirmek en makbul ibadetlerden sayılmıştır.

Hz. Peygamber, Kur’an okuyup onunla amel edenlerin gıpta edilecek kimseler olduğunu, okunan Kur’an’ın her harfine karşılık on sevap verileceğini, okuyanlar için Kur’an’ın dünyada huzur kaynağı, âhirette de şefaatçi olacağını bildirmiştir.

Kuranı Kerim’e nasıl başlanır ve nasıl sonlanır, hatim nasıl yapılır, hatim duası nedir? Bu soruların cevabı haberimizde..

HATİM NEDİR?

Hatm ve hıtâm sözlükte “örtmek, mühürlemek, bir şeyi tamamlayıp sonuna ulaşmak” gibi mânalara gelir.

Kur’ân-ı Kerîm’i başından sonuna kadar yüzünden veya ezbere okuyarak bitirmeye Hatim indirmek denir ve bunu yapan kişi Kuranı Kerim’i hatmetmiş olur.

KURAN-I KERİM NASIL HATİM EDİLİR?

Resûl-i Ekrem, Kur’an’ı tertip üzere okuyarak hatim indirmeyi Allah’ın en çok sevdiği işlerden biri olarak nitelendirmiştir.

Hatim indirmenin belli bir zamanı ve süresi yoktur. Hz. Peygamber’in bilhassa geceleri çokça Kur’an okuduğu bilinmekteyse de nasıl bir tertiple okuduğuna ve eğer o ana kadar nâzil olan bütün âyetleri okuyor idiyse bunu ne kadar bir zaman içinde yaptığına dair kesin bilgi bulunmamakta, ancak, “Üç günden daha az bir zamanda Kur’an’ı hatmeden kişi ne okuduğunu anlamamıştır” buyurmuştur.

Burada belirtmek istediği Kuranı Kerim’i çabucak okuyup bitirmek değil, anlayarak, yavaş yavaş, düzenli ve doğru bir şekilde okunmasını tavsiye etmektir.

Ashab içinde haftada veya üç günde bir hatim indirenler olduğu gibi, bazılarının bundan daha az veya daha çok bir süre içinde bu işi gerçekleştirdikleri rivayet edilmiştir. Sahâbîler, her gün için okuyacakları kadar Kur’an’ı bölümlere (hizip) ayırır ve her gün bu bölümlerden birini okurlardı.

Bu bilgiler hatim indirmede belli bir sürenin tayin edilmediğini, herkesin kendi durumuna göre hareket edebileceğini göstermektedir. Esasen ezberleme amacı dışında Kur’an okumanın gayesi önce onu anlamak, sonra da anladığıyla amel etmektir. Resûl-i Ekrem’in, Kur’an’ı geniş zaman içinde okumayı tavsiye etmesinin sebebi de bu olmalıdır.

Hatim indirilirken, Duhâ’dan itibaren her sûrenin sonunda veya bir görüşe göre başında tekbir getirme işi, yedi kıraat imamından İbn Kesîr’in râvisi Bezzî tarafından Hz. Peygamber’e isnat edilen bir hadis olarak rivayet edilmiştir

Bununla birlikte sûre sonlarında tekbir getirmek bir gelenek halinde devam etmiş, zamanla buna tehlîl ve tahmîd cümleleri de ilâve edilerek bazı ibareler oluşturulmuştur.

Bunlardan en yaygın olanı şudur: Allāhü ekber lâ ilâhe illallāhü vallāhü ekber Allāhü ekber ve lillâhi’l-hamd.

Hatim Nâs sûresinin okunmasıyla sona ererse de ardından Fâtiha ile Bakara sûresinin ilk beş âyetinin okunması yeni bir hatme başlangıç sayılmıştır.

Kur’ân-ı Kerim’in hatmedilmesi ve sonrasında yapılacak uygulamayı belirten bir hadiste, İbn Abbas (r.a)’dan rivâyete göre, bir adam Peygamberimiz (a.s)’e, Allah’ın en çok sevdiği amel hangisidir, diye sordu. O da: “Konup göçendir” dedi. O kişi: Konup göçen kimdir, diye sorunca, Peygamberimiz (a.s): “Kur’ân’ı başından sonuna kadar okuyan, bitirince hemen tekrar başlayandır” dedi”

Hatim tamamlandıktan sonra dua edilir. Bu duadan önce İhlâs sûresinin üç defa okunmasının bir dayanağının bulunmadığı ve bid‘at olduğu bildirilmiştir.

Resûl-i Ekrem’in, “Kur’an’ı hatmeden kişinin kabul olunacak bir duası vardır” dediği ve kendisinin de hatimden sonra dua ettiği bildirilmektedir.

Abdullah b. Mes‘ûd, Abdullah b. Abbas ve Enes b. Mâlik başta olmak üzere bazı sahâbîlerin de hatim dualarına katıldıkları, aile fertleriyle birlikte hatim duası yaptıkları rivayet edilmiştir.

Bu uygulama çok değişik ve gösterişli merasimler halinde günümüze kadar gelmiş olup halk arasında ilk defa hatim indiren çocuklar için bir tören düzenleyenler de görülmektedir. Bu törenler çocuklara Kuranı ve onu okumayı sevdirmek için güzel bir uygulama ve motivasyon kaynağıdır.

HATİM NASIL BAĞIŞLANIR?

Kuran-ı Kerimi hatim yaparak baştan sona okumak ile yapılan hatimi başkalarına ve ölmüşlere bağışlamak İslam dininde çok güzel bir ibadettir. Bunu yapmak için öncelikle hatim duası yapılmalı ve duadan sonra bağışlamak istenilen kişilere özellikle ölmüşlere hazreti peygamberin ruhu şeriflerinden başlanarak bağışlanmalıdır.

Hatim etmiş bir kişi okuduğu hatmi bir başkasına dil ile ve kalp ile verdiğini beyan eder ise o hatim sevabını diğer kişi de alabilmektedir. Bu yöntem ile kendisi hatim ibadeti yapamayan kişiler için yakınları veya sevdikleri tarafından yapılan hatim ibadeti alınarak duası yapılabilmektedir.

HATİM DUASI VE ANLAMI

Hatim bittikten sonra, duanın kabul olma şartlarına da riâyet ederek, hatim duasına şu cümlelerle başlamak uygun görülmüştür:

Okunuşu:

Sadekallâhü’l-‘azîm ve belleğa Rasûlühü’l-Kerîm.

Ve nahnü ‘alâ zâlike mineş-şâhidîn.

Rabbenâ âmennâ bimâ enzelte vet-teba’ner-Rasûle fektübnâ meaş-şâhidîn.

Anlamı:

“Yüce olan Allah şüphesiz doğru söylemiştir. Onu Peygamberimiz (a.s) bize ulaştırmıştır.

Biz de bu duruma şahit olanlardanız.

Rabbimiz! Senin indirdiğine iman ettik ve Peygamber’e uyduk. Artık bizi şahidlerle beraber yaz. (Al-i İmrân, 3/53)

Ya da kısaca:

Okunuşu: Sübhâne Rabbiyel-‘aliyyil-â’lel-vehhâb.

Anlamı: “Yüce, ulu ve lütufkâr olan Rabbimi tesbih ederim” dedikten sonra duaya başlanır.

Yukarıdaki kısa hatim duasından başka, bir örnek olarak aşağıda yer alan Arapça hatim duası veya Türkçesi de okunabilir:

Okunuşu:

Anlamı: