Besmele, genel anlamda hayırlı her işin başında Allah’ın adını hatırlamanın, özelde de “Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla” anlamına gelen “Bismillâhirrahmânirrahîm” cümlesinin adıdır.
Her meşru ve anlamlı işin öncesinde besmele çekmek , peygamberler vasıtasıyla nesilden nesile aktarılan bir prensiptir.
Kur’an-ı Kerim’de ilk nâzil olan ve İslâm vahyinin başlangıcını teşkil eden “İkra’ bismi rabbike’llezî halak” (Yaratan Rabbinin adıyla oku!) (Alak1) âyeti de besmeleyi ihtiva eder.
İstiâze ise “eûzü billâhi mineşşeytânirracîm / أعوذ بالله من الشيطان الرجيم ” cümlesidir.
Müslüman besmele çekmekle, “Kendi adıma veya başka bir varlık adına değil, sadece Allah Teâlâ adına, O’nun rızasını kazanmak umuduyla ve O’nun izni çerçevesinde bu işi yapmaya başlıyorum.” demiş olur.
İslam dininde besmele ile başlamayan bir tek dua vardır. İşte besmele çekilmeyen dua...
HANGİ DUA BESMELE İLE BAŞLAMAZ
Tevbe sûresi, başında besmele yazılı olmayan tek sûredir.
Tevbe sûresininin başında “besmele”nin olmaması şu iki sebeple açıklanmaktadır:
1) Bu sûrenin, aralarındaki anlam ve içerik yakınlığı itibariyle Enfâl sûresinin devamı olma ihtimali.
b) Sûrenin müşriklere ağır bir ihtarla ve –âyetin tefsiri sırasında açıklanacak sebeplere binaen– onlarla yapılmış antlaşmanın bozulup savaş ilân edilmesi tâlimatıyla başlaması.
Bu izaha göre, besmele güven ve rahmetin ifadesi olduğundan iki zıt ifadenin birlikte okunması uygun görülmemiştir.
