Parayı nakit olarak bulundurmadığınızda daha çok harcadığınızı fark ettiniz mi?
Mesela, kredi kartını kullanmanın sanki cebinizden para eksiltmemiş gibi hissettirmesi...
Bu durumu yaşıyorsanız, yalnız değilsiniz; Dünya adeta "nakitsiz bir toplum" olma yolunda ilerliyor.
Bir parayı elimizden kaybetme duygusunu çoktan kaybetmiş sayılırız. Çünkü sadece banka hesaplarımızda olan biteni görüyoruz.
Ekonomistler de psikologlar da aynı fikirde diyebiliriz: "Parayı gerçekten göremediğimiz zaman daha fazla ödeme yapıyoruz"
ABD'deki iki büyük apartman kompleksinde yapılan bir çalışmada, araştırmacılar insanların çamaşır makineleri bozuk para kabul ettiğinde ön ödemeli kart sistemi kullandıklarında olduğundan daha az çamaşır harcadıklarını buldular.
Özetle, kartla ödeme yapmak apartman sakinlerinin çamaşırlarına daha fazla harcama yapmalarını sağladı.
"Cashless Effect" yani, "Nakitsiz Etki" olarak adlandırılan bu olgu, git gide kendini kanıtlıyor.
Nakitsiz etki, elle tutulamayan paradan ayrılmakta çok fazla zorluk çekmediğimiz için ortaya çıkıyor.
NAKİTSİZ ETKİ TANIMI
Nakitsiz etki, bir işlemde fiziksel para olmadığında ödeme yapmaya daha istekli olma eğilimimizi açıklar. Bu, bir şeyi nakit olarak ödemek zorunda olduğumuzdan daha çok kredi kartıyla satın alma olasılığımızın daha yüksek olduğu anlamına gelir.
Paramız yalnızca dijital biçimde var olduğunda çok daha kolay davranırız ve genellikle fiziksel nakitle aynı işlemi yapmak zorunda kalsaydık harcamayacağımız parayı harcarız.
Kredi kartımızla büyük alışverişleri rahatlıkla yaparız çünkü para elle tutmadığımızdan değerini fark etmeyiz.
Kredi kartının tam anlamıyla daha sonra geri ödemek zorunda olduğumuz bir kredi limiti olduğunu sıklıkla unuturuz.
Nakitsiz etki, aslında sahip olduğumuzdan daha fazla para harcadığımız bir davranıştır.
CASHLESS EFFECT TEORİSİ
Ekonomi ve pazarlama alanında önde gelen bir teorisyen olan Elizabeth Hirschman, nakitsiz etkiyi ilk olarak 1979'da incelemiştir.
Hirschman, bir mağaza zincirinin farklı şubelerindeki müşterilere hangi ürünleri satın aldıklarını ve nasıl ödeme yaptıklarını sormuştur.
Analizi, kredi kartı veya mağaza kartı kullanan kişilerin nakit kullanan kişilere göre daha büyük alışverişler yaptığını ve hem kredi kartı hem de mağaza kartı kullanan kişilerin en savurgan harcama yapanlar olduğunu göstermiştir.
ÖDEME ACISI
"Ödeme acısı" fiziksel parayla ödeme yaparken yaşanan tipik bir olumsuz duygudur. Ancak, bir kartı dokundurmak veya kaydırmak bu duyguyu oldukça kolay bir şekilde ortadan kaldırır.
1979-2015 yılları arasında yapılan araştırmalar, kart kullanan kişilerin nakit kullananlara göre daha fazla harcama yaptığı, plansız, aşırı ve sağlıksız alışverişler yapma olasılıklarının daha yüksek olduğu sonucunu desteklemiştir.
EKSTRELER
Nakitsiz ödemeler, bize henüz sahip olmadığımız limitleri sunar. Ve birçok kişi, ödeme günü gelene kadar ne kadar harcadığının bile farkında olmaz.
Akabinde ise yüksek ekstreler ve ekonomik çöküş maddi manevi zarar verici olabilir.
KURTULUŞ
Nakit paranın fiziksel doğasından yararlanmak, harcamayı görünür ve bilinçli hale getirmeye yardımcı olabilir.
Açıkçası, ödeme şekli olarak nakite sadık kalmak bizi nakitsiz etkiden kurtaracaktır.
