Tutuklu takası, iki veya daha fazla devletin, karşılıklı olarak ellerinde bulunan tutukluları veya esirleri serbest bırakma anlaşması yaparak değiş tokuş etmeleridir.
Bu tür takaslar genellikle diplomatik, askeri veya insani sebeplerle gerçekleştirilir.
Tutuklu takası, savaş zamanlarında düşman askerlerinin serbest bırakılması, casusların iadesi veya siyasi tutukluların özgürlüğüne kavuşturulması gibi durumlarda yaygın olarak kullanılır.
Tutuklu takaslarının amaçları şunlar olabilir;
İnsani Nedenler
Taraflar, tutukluların insan haklarını korumak ve ailelerine kavuşturmak amacıyla takas yapabilirler.
Diplomatik Kazanç
Bir ülke, tutuklu takası yoluyla diğer ülkeyle ilişkilerini iyileştirmeyi hedefleyebilir.
Askeri Strateji
Savaş veya çatışma durumlarında, askerlerin serbest bırakılması karşılıklı olarak askeri moral ve stratejik avantaj sağlayabilir.
Casusluk ve İstihbarat
Yakalanan casusların veya istihbarat çalışanlarının serbest bırakılması için yapılan takaslar sıkça görülür.
