Memduh Ün kimdir

Memduh Ün, yaşamı boyunca sinemaya gönülden bağlanıp 124 filmin yapımcılığını, 72 filmin yönetmenliğini üstlendi ve 48 filme de oyuncu olarak hayat verdi.

Bugün, başta gözünün nuru Fatma Girik olmak üzere birçok yıldızın parlamasına, evimize misafir olmasına olanak verdi. Kalbini aşkla, ruhunu da sinemayla dolduran bu adam, yaşamı boyunca güzel olan ne varsa peşinden koştu.

İşte bu yüzdendir ki, ölümünün yıldönümünde onu sevgi ve saygıyla anıyorum…

Çocukluğu ve eğitim hayatı

Memduh, 14 Mart 1920’da İstanbul Kasımpaşa’da Makbule Hanım ve Mustafa Bey’in oğlu olarak dünyaya geldiğinde ailesi ona Arif Memduh Ün adını verdi. Babası polis; annesi ise, bir deniz yüzbaşısının kızıydı.

Memduh, özellikle top oynamaya fazlasıyla düşkün bir çocuktu. Ortaokulda futbolla daha ciddi bir şekilde tanıştı. Sokakta arkadaşlarıyla top koştura koştura sevdiği futbol, daha çocuk yaşta hayatının merkezine konuvermişti. Langa Genç Takımı’nda oynuyordu ve bu konuda geleceği parlaktı.

Memduh, 1937’de Vefa Lisesi’nden mezun oldu. Maddi durumlar sebebiyle üniversiteye devam edemeyecekti ki, devlet yurdunda kalmaya hak kazandı ve  1938’ İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde başladı. Ancak aklı hala futboldaydı. Eğitimini üçüncü sınıfta bıraktı.

Futbol zamanları

Memduh, ortaokul zamanlarında top koşturmaya başlamıştı. 1940 – 1942 yılları arasında "BJK"deydi. 1941 yazında ise "Ankara Demirspor"da oynadı. 1942 – 1943 sezonunda takımı Ankara Ligi’nde şampiyon oldu.

1946’da askerlik görevini de Ankara’da tamamladı. Döndüğünde ise, İstanbulspor’un antrenman çalışmalarına katıldı ve "İETT Futbol"a geçti.

Sahalarda top koşturmayı hep sevdi ve devam ederken bir yandan da Devlet Demir Yolları’nda, Eskişehir Şeker Fabrikası’nda memurluk yaptı.

Sinemaya sevdalanmak

Memduh’un yüzü sinemaya 1947’de döndü. Yapımcı Hürrem Erman, “Damga” isimli filmde amatör oyuncularla çalışmak istemişti. Bir rol de Memduh’a teklif etti. Memduh, “Turhan Ün” takma adını kullanarak filmde oynadı.

Bir yandan da İETT’de memurluk yapıyordu. İkinci kez kamera karşısına geçtiğinde yıl, 1949’du; “Karadeniz Postası” filminde rol aldı.

Sinemanın kana işleyen ışıltısını sevmişti ve tadını çıkarmak istiyordu. Ancak bu kez bir filmde oynamaktansa yapımcılığını üstlenmeyi tercih etti. Yakın arkadaşı Arşavir Alyanak ile bir senaryo yazdılar; 1951’de “Hayat Acıları” adını verdikleri filmlerini çektiler.

Bu ilk deneyim onlara büyük bir ticari başarı sağladı. İşleri daha da ilerletmeye karar verdiler. “Hayat Acıları”nın bütün haklarını "Ceylan Film"e sattılar ve ”Yakut Film” adını verdikleri yapım şirketini kurdular.

Memduh Ün evlendi

Memduh, 1949’da Cahide Şen ile hayatını birleştirdi. Bu evlilikten bir oğlu bir de kızları oldu.

Hiçbir zaman boşanmadılar, ancak bir süre sonra ayrı yaşamaya başladılar. Memduh, ömrünün sonuna kadar Fatma Girik ile beraber oldu.

Yönetmen Memduh Ün

Bir yapım şirketi kurduktan sonra da Memduh, başka şirketlerle de oyunculuk yapmaya devam etti.

Yıl 1954’e vardığında yerinin yönetmen koltuğu olduğunu düşündü. Ancak ilk filmi “Düşman Aşıklar” ile hayal kırıklığı yaşadı. Çünkü ticari anlamda bir başarısızlık örneğiydi. Bu başarısızlık onu çok hırslandırmıştı. Ertesi yıl “Yetim Yavrular” filmi için yönetmen koltuğuna oturduğunda istediği başarıyı yakaladı.

Filmi melodram kalıbına uygun temalar kullanarak çekmişti. Başarının geldiği kaynağı fark edince bundan sonraki filmleri de, en azından 1959’a kadar, bu kalıpta çekmeye devam etti. Melodram kalıplı filmlerimin başrol oyuncusu da "Muhterem Nur" idi.

Bu kalıbın dışına çıkma cesaretini ilk kez 1959’da çektiği “Üç Arkadaş” filmi ile gösterdi. Film sektöründe yeni bir dil, yeni bir soluk kazanmıştı. Film, Türk sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak gösterildi. Memduh Ün, yönetmen kimliğiyle “Film Dostları Derneği”ne davet edildi. Artık o Türk sineması için önemli isimlerden biriydi.

Memduh Ün ve Fatma Girik aşkı

Yeşilçam’dan günümüze taşınmış çok aşk var; işte bunlardan sadece bir tanesiydi onlarınki. Memduh yönetmen koltuğunda, Fatma kameranın önünde...

İşte oracıkta, bir bakışla, bir gülüşle, göz süzüşle başlayan aşk, bir gün Memduh ölene dek devam etti. Kim bilir, belki de sonsuzdu…

Fatma Girik ile tanışmalarını yıllar sonra şöyle anlatacaktı Memduh:

“Bir filmin sahnesi bir barda çekilecekti. Sabah figüran istedim, akşam geldiler. Aralarında bir kız var, tombalak ama güzelce. Beyaz ipekten bir bluz giymiş. Beyazı da sevmiyoruz filmde. Teknik olarak ışıkların karşısında uygun bir renk değil.

Setçilere dönüp, ‘Şunun boynuna bir eşarp takın da bara koyun’ dedim. O kız, Fatma Girik’ti. Bu bizim tatsız ve insanlık dışı bir alışkanlığımızdı o günlerde. Figüranlık için gelenleri sıraya dizerdik, karpuz ya da domates alır gibi seçerdik. Fatma’nın annesi Münevver Hanım da figüranlık yapardı.  Atıf Yılmaz o sabah Fatma ile annesini elemiş. Bir tramvay parasıyla çıktıkları Mecidiyeköy’den Sultanahmet’e tabanvayla dönmüşler ağlaya ağlaya.

Fatma bizim sete geldiğinde 13-14 yaşlarındaydı, ama biraz erken gelişmişti. O sıralar Muhterem Nur’la aramızda yakınlaşma vardı. Sonra ‘Murada Ereceğiz’in setinde Fatma ile ilk kesişmeler başladı. 1959’da birlikte olmaya başladığımızda Fatma 16, ben 38 yaşındaydım.

Hem işimde, hem özel hayatımda kadın starım hep Fatma Girik’ti"

Memduh ve Fatma hiç evlenmedi. Memduh eşiyle evlerini ayırmıştı, ancak ondan hiç boşanmadı. İleride bir gün bu konuyla ilgili bir röportajında şunları söyleyerek açıklayacaktı bu konuyu:

“’Ayrılırsan intihar ederim’ diyor. Edebilir, o yüzden boşanmadım”

Ama boşanmamak da sorun olmamıştı aralarında; aşkları onlara yetmişti. Bir gün Memduh son nefesini verene kadar hiç ayrılmadılar…

Yıldız oyuncularla filmler

1960’da bir başka yenilik getirdi Memduh; çektiği “Ayşecik” filmi ile Türk sinemasının çocuk yıldızlar dönemi başlamış oldu. Artık yalnız başına da fazlasıyla başarılıydı. Arşavir Alyanak ile birlikte kurdukları “Yakut Film”den ortaklığını çekti ve kendi yapım şirketi, “Uğur Film”i kurdu.

Artık derdi günü yenilikler peşinde koşmak ve gişeye yönelik, yıldız oyunculara uygun filmlere şans vermekti. "Fatma Girik", hem sol yanındaydı hem de güçlü, erkeksi kadın tiplemeleri ile filmlerin başrolüydü. Polisiye ve komedi filmlerinde de "Ayhan Işık" vardı.

Ödülleri

1960’ta Edmond Morris’in “Tahta Çanaklar” adlı oyunundan uyarladığı ve “Kırık Çanaklar” adını verdiği filmi çekti. Bu film, Memduh Ün’e “2. Türk Film Festivali”nde “En İyi Film” ve “En İyi Yönetmen” ödüllerini getirdi.

Kemal Tahir’in senaryosunu yazdığı “Namusum İçin” filmini 1966’da çekti. Bu film ise, “3. Antalya Altın Portakal Film Festivali”nde “En İyi Yönetmen” ödülünü kazandırdı.

Sadece yönetmen olarak değil, yapımcı olarak bulunduğu filmeler de vardı ve bunlar da ödüllendirildi. 70’lerde özellikle yapımcı kimliğine bürünmüştü. 1975’te yapımcılığını üstlendiği “Ağrı Dağı Efsanesi” filmi ile, “13. Antalya Altın Portakal Film Festivali”nde “En İyi Yapımcı” ödülüne layık görüldü.

1980’ler ise, “Kemal Sunal” filmlerinin yapımcılığı ile geçti.

Memduh Ün öldü

Memduh, ciddi bir şekilde ilk kez 2005’te rahatsızlandı. O dönem çektiği son filmi “Sinema Bşr Mucizedir”i tamamlayamadı ve “Tunç Başaran”a devretti.

Fatma Girik ile mutlu mesut yaşadığı bir hayatı vardı. 2014’te akciğerlerinde sıvı birikmesi, yüksek tansiyon gibi sağlık sorunları nedeniyle yoğun bakımda tutuluyordu. Artık yaşlanmışyı da...

Bir sabah Fatma Girik’e doktordan bir telefon geldi; Memduh Ün’ün zamanı dolmuştu. 16 Ekim 2015’te, Bodrum’da, tedavi gördüğü hastanede hayata gözlerini kapadı.

Başarılı bir hayat, aşkla yoğurulmuş bir kalple yaşadı o kendisine biçilmiş zamanı. Yönettiği, yapımcılığını üslendiği, senaryosunda kalem gezdirdiği onlarca filmle bu dünyadan bir Memduh Ün geçti.

İyi ki…

Not:

Biyografisini okumak istediğiniz kişileri lütfen bizimle paylaşın.

Instagram: biyografivekitap