ABD başkanlık seçimlerinin işleyiş süreci

ABD'de seçim heyecanı sürüyor.

Milyonlarca seçmen, 5 Kasım'da ülkenin kaderini belirleyecek seçim için sandığa gitmeye hazırlanıyor.

Seçmenler, ABD kadar birçok ülkeyi de etkileyecek olan bu karar için en iyi seçeneği değerlendirmeye çalışıyor.

Seçmenler aynı zamanda yaşamlarını etkileyen yasaların çıkarılmasında kilit rol oynayan Kongre üyeleri için de oy kullanacaklar.

Tüm dünyanın takip ettiği bu seçim yarışına ilişkin süreçler, 7 soruda toplandı.

SEÇİM NE ZAMAN

5 Kasım 2024 Salı günü gerçekleştirilecek seçimde kazanan isim, Ocak 2025'ten itibaren Beyaz Saray'da dört yıl süreyle başkanlık görevi için koltuğa oturacak.

Başkanın, bazı yasaları tek başına geçirme yetkisi bulunmakla birlikte, genellikle yasaların kabulü için Kongre ile iş birliği yapması gerekmektedir.

Uluslararası arenada ABD Başkanı, ülkeyi temsil etme ve dış politika yürütme konularında önemli bir özgürlüğe sahiptir.

ADAYLAR NASIL BELİRLENİYOR

İki ana siyasi parti, tüm eyaletlerde önseçim ve parti kurultayı düzenleyerek başkan adaylarını belirlemektedir.

Adayların belirlenmesi sürecinde partiler arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır ve bu süreç eyaletlere göre değişiklik göstermektedir.

Cumhuriyetçi Parti’de, eski Başkan Donald Trump, rakiplerine karşı büyük bir farkla partisinin desteğini kazanarak Wisconsin’de gerçekleştirilen parti kongresinde resmi aday olarak belirlenmiştir.

Demokrat Parti’de ise Başkan Yardımcısı Kamala Harris, Başkan Joe Biden'ın adaylıktan çekilmesinin ardından yarışa katılmış ve Chicago’da yapılan kongrede aldığı onayla adaylığını resmileştirmiştir.

Başkanlık yarışında bazı bağımsız adaylar da yer alacaktır. Eski Başkan John F. Kennedy'nin yeğeni Robert F. Kennedy Jr. bu adaylardan biri olup, daha sonra Trump’a destek vermek üzere yarıştan çekildiğini açıklamıştır.

PARTİLERİN TEMSİL ETTİĞİ GÖRÜŞLER NEDİR

Demokratlar, liberal bir siyasi parti olarak sivil haklar, geniş sosyal güvenlik ağı ve iklim değişikliği ile ilgili önlemler gibi konulara odaklanmaktadır.

Cumhuriyetçiler ise ABD'deki muhafazakâr siyasi parti olarak bilinir ve GOP (Büyük Eski Parti) olarak da adlandırılmaktadır. Bu parti, daha düşük vergileri, hükümetin rolünün azaltılmasını, bireysel silahlanma haklarını desteklemekte ve göç ile kürtaj konularında daha sıkı kısıtlamaları savunmaktadır.

SEÇİM SÜRECİ NASIL İŞLİYOR

Seçimde en çok oyu olan aday her zaman kazana taraf olmayabilir. Oydan çok kazanılan delege sayısı önemlidir.

İki aday, 50 eyalette gerçekleştirilen seçiciler kurulu seçiminde yarışmaktadır.

Seçmenler, kayıtlı oldukları eyaletin Seçiciler Kurulu'na göndereceği delegeleri belirler. Bu delegeler ise başkan ve başkan yardımcısını seçmektedir.

Her eyalet, nüfusuna bağlı olarak belirli sayıda seçici kurul oyu ile temsil edilmektedir. Toplamda 538 oy bulunmaktadır ve 270 veya daha fazla oy alan aday seçimi kazanmış sayılmaktadır.

İki eyalet dışında, tüm eyaletlerde seçimi kazanan aday, o eyaletin tüm delegelerini de kazanır. Ancak Maine ve Nebraska'da, adayların aldığı oy oranına göre delegeler paylaştırılmaktadır.

Eyaletlerin çoğu belirli bir partiye eğilim göstermektedir. Bu nedenle, her iki adayın da kazanma şansının olduğu yaklaşık bir düzine eyalete odaklanılmaktadır. Önemli olan delege sayısı olduğundan, ülke genelinde en fazla oyu alan adayın başkan seçilemediği durumlar da olmuştur.

Bunun son örneği 2016 yılında yaşanmıştır. Demokrat Parti'nin adayı Hillary Clinton, ülke genelinde Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump'tan 3 milyon daha fazla oy almasına rağmen, yeterli delege sayısına ulaşamadığı için seçilememiştir.

BAŞKANLA BERABER BAŞKA KİMLER SEÇİLİYOR

Seçmenler oy pusulalarını doldururken aynı zamanda Kongre'nin yeni üyelerini de seçeceklerdir.

Kongre, 435 sandalyenin tamamının seçileceği Temsilciler Meclisi ve 34 sandalyenin yarışacağı Senato'dan oluşuyor.

Cumhuriyetçiler, şu anda harcama planlarını onaylayan Temsilciler Meclisi'ni kontrol etmektedir. Hükümetteki önemli atamaları oylayan Senato ise Demokrat Parti'nin yönetimindedir.

Bu iki meclis, yasaların geçirilmesinde kritik bir rol oynamakta olup, iktidar partisinin başkanla aynı fikirde olmaması durumunda Beyaz Saray'ın planları üzerinde kontrol işlevi görebilirler.

SEÇİMDE KİMLER OY KULLANABİLİR

18 yaş ve üzerinde olan her ABD vatandaşı, her dört yılda bir yapılan başkanlık seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip olur.

SEÇİM SONUÇLARI NE ZAMAN BELLİ OLACAK

Seçimin galibi, genellikle aynı gece ilan edilir.

Ancak bazen tüm oyların sayılması birkaç gün alabilmektedir.

Seçim sonrası dönem, eğer bir başkan değişikliği söz konusuysa, geçiş dönemi olarak adlandırılmaktadır.

Bu dönem, bakanlar da dahil olmak üzere yeni yönetimin oluşması ve yeni dönem için planların yapılması için gerekli olan süreyi kapsamaktadır.

Başkan seçilen aday, ocak ayında Washington D.C.'deki Kongre binasının merdivenlerinde düzenlenen yemin töreni ile resmen göreve başlamaktadır.