Türkiye IMF ile son stand-bu anlaşmasını 2005 yılında yaptı. Tam, "Köprüler atıldı, IMF ile işimiz bitecek" derken, son ekonomik kriz, Türkiye ve Uluslar arası Para Fonu'nu aynı masada bir araya getirdi.
NEDİR BU ÜMÜK TARTIŞMASI?
'Türkiye IMF ile stand-by anlaşması yapmalı mı yapmamalı mı?' tartışması TÜSİAD'ın 'IMF ile bir an önce anlaşma yapılsın' ve Başbakan'ın 'IMF'ye ümüğümüzü sıktırmayız' cevabı ile kızıştı. Erdoğan'ın son ABD ziyaretind eIMF Başkanı Dominique Strauss ile görüşmesinin ardından IMF ile yeni bir stand-by anlaşması imzalanacağı yönünde sinyaller güçlendi. Peki bu çok tartışılan satnd-bu anlaşması ne anlama geliyor? IMF nedir, ne işe yarar?
TEMPO dergisi tüm bo soruların cevabını 10 başlıkta topladı..
1- IMF NE ZAMAN KURULDU?
Uluslar arası Para Fonu (IMF), 27 Aralık 1945'te kuruldu. 185 ülkenin üye olduğu fon, mali sıkıntıya düşen ülkelere kredi veriyor. Türkiye, 1947'de IMF'ye üye oldu. 165 ülkeden toplam 2 binin üzerinde personeli bulunan IMF'de, 20'nin üzerinde Türk personel bulunuyor.
2- ŞİMDİYE KADAR KAÇ ANLAŞMA YAPILDI?
IMF ile ilk satnd-bu anlaşmasını 1958 yılında imzalayan Türkiye, 1958-2008 yıllarını kapsayan 50 yıllık dönemde , toplam 19 stand-by anlaşması yaptı. IMF bu sürenin yarısından fazlasında Türkiye ekonomisinin yönetiminde belirleyici oldu. Türkiye, sadece 199'dan 2007'nin Temmuz ayına kadar IMF'den toplam 43.5 milyar dolar kredi kullandı.
3.- SON ANLAŞMA NE ZAMAN YAPILDI?
IMF ile 9.8 milyar doalrlık 19'unce ve son stand-by anlaşması, 11 Mayıs 2005 tarihinde imzalandı. Bu anlaşma 11 Mayıs 2008'de sona erdi.
4- IMF'YE NE KADAR BORCUMUZ VAR?
Brezilya ve Arjantin'in borçlarını ödemesinden sonra türkiye, IMF'ye en fazla borcu olan ülke konumuna geldi. Hazine Müsteşarlığı'nın 'Ekim Ayı Kamu Borç Yönetimi Raporu'na göre, Türkiye'nin IMF'ye olan borcu, eylül onu itibariyle 7 milyar 766 milyon dolar geriledi. Devlet Bakanı Mehmet Şimşek'in verdiği rakamlara göre, Türkiye'nin IMF'ye şu anda 9.4 milyar doalr borcu bulunuyor.
5- IMF İLE HANGİ ÜLKELER ANLAŞMA YAPTI?
2000 yılı başında, IMF ile süresi uzatılmış anlaşmalarla birlikte toplam 26 ülkenin stand-by ve genişletilmiş fon kolaylığı anlaşması bulunuyordu. Bunlardan Arjantin, Bosna Hersek, Brezilya, Estonya, Güney Kore, Letonya, Litvanya, Meksika, Papua Yeni Gine, Filipinler, Romanya, Rusya, Tayland, Zimbabve, Bulgaristan, Kolombiya, Endonezya, Ürdün, Kazakistan, Moldova, Pakistan, Panama, Ukrayna ve Yemen IMF ile yollarını ayırdı. Sadece iki ülke kurtulamadı: Türkiye ve Peru.
6-SON KRİZDE KİMLER IMF'NİN KAPISINI ÇALDI
Son global krize kadar IMF ile yola devam eden 7 ülke bulunuyordu. Peru, Dominik Cumhuriyeti, Gabon, Irak, Makedonya, Paraguay ve Arnavutluk. Ancak krizle beraber Ukrayna, Macaristan, İzlanda, Belarus, Sırbistan ve Pakistan yardım için IMF'nin kapısını çaldı. Bu ülkelerden Ukrayna ve Macaristan IMF ile anlaştı.
7- YENİ BİR ANLAŞMA NEDEN GÜNDEMDE?
Türkiye, ABD çıkışlı son ekonomik krizden döviz değerleri dışında çok fazla etkilenmedi. Bankacılık sisteminde daha önce yapılan düzenlemeler, sistemi daha tutarlı ve sağlam bir yapıya kavuşturdu. Ancak türkiye birçok ülke gibi krize karşı hassas durumda. Bunun nedeni, ülke ekonomisinin ihracata dayalı olması.
Global kriz nedeniyle, Türk mallarının alıcısı olan ülkelerde durgunluk başladı. Bu durumda genel anlamda tüketime, dolayısıyla Türk mallarına olan ilgi azalacak. Bu noktada Türkiye'nin ihracat yaptığı ülkelerin krizden ne kadar etkileneceği büyük önem taşıyor.
8-HÜKÜMET IMF İLE ANLAŞMA YAPMAYA NEDEN YANAŞMIYOR?
Hükümet, Türkiye ekonomisinin dış borç konusunda bir sıkıntı yaşamadığını ve ilerde de ciddi bir risk olmadığını düşünüyor. Yetkililere göre, enflasyon düşürüldü ve mevcut dış borcun milli gelire oranında ciddi bir tehlike yok. Bu düşünceden hareket eden yetkililer, 'ihtiyati stand-by' fikrine sıcak bakıyor ve bunun üzerinde çalışıyor.
9- IMF İLE ANLAŞMA YAPILMASINI İSTEYENLERİN GEREKÇESİ NE?
"IMF ile anlaşma yapılsın" tezini savunanlara göre, 2009 yılında, derinleşen ekonomik krizle beraber Türkiye'nin kaynak ihtiyacı artacak. Dolayısıyla krize hazırlıksız yakalanmaktansa, IMF ile anlaşma yaparak tedbir almak daha doğru bir adım olacak. IMF ile yapılacak yeni anlaşma, piyasanın da moralini düzeltecek.
10- İHTİYATİ STAND-BY ANLAŞMASININ FARKI NEDİR?
IMF ile yapılan stand-by anlaşmasında kriterler belirleniyor ve bu kriterlere uyulması şartı ile isteyen ülkeye borç veriliyor. Borcu alan ülke, belirli aralıklarla, yapılan anlaşma çerçevesinde kararlar alıyor mu diye denetleniyor. Standart stand-by'da, anlaşmayı yapan ülke parayı almak ve kuralları yerine getirmek zorunda.
İhtiyati stand-by anlaşmasındaysa kurallar belirleniyor ancak IMF'nin vereceği para, alacak olan ülkenin inisiyatifine bırakılıyor. Gözden geçirmeler üçer veya altışar aylık olabiliyor. İhtiyati stand-by anlaşmasında, anlaşma yapan ülke, likidite sıkışıklığı çekmesi halinde IMF'den acil kredi çekebiliyor. İhtiyati stand-by'ın süresi 1-1.5 yıl iken, normal stand-by anlaşması 4-5 yıl sürüyor.
Sistem
Editör
Editör
