Akaryakıtta yeni dönem! Usulsüz fatura tarihe karışıyor

Araçların fatura bilgileri akaryakıt istasyonları tarafından manuel girilemeyecek.

Araçlar "Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi"ne kayıtlı olacak ve akaryakıt alırken sadece gerçek satın alma sırasında fatura verilecek.

Böylece araçlara akaryakıt almış gibi vergide gider gösterebilecek fazla fatura girişinin önü kesilecek.

Bu sistemin sağlanması için akaryakıt istasyonlarındaki pompa tabancasına ve iş yerleri araçlarına 31 Aralık 2024 tarihine kadar bazı sistemler tanımlanacak.

Akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımından kaynaklanan vergi kayıplarının önüne geçmeyi hedefleyen Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), araçları otomatik olarak tanıyan "Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi"ni hayata geçiriyor.

Yakıt alan araçların plakaları otomatik kaydolacak

Yakıt alan araçların plakalarını otomatik olarak Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz’a işleyecek olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi, manuel plaka girişlerine izin vermeyerek usulsüz fatura kullanımını sonlandıracak.

Resmi Gazete'de

Kısa adı ‘UTTS’ olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’yle ilgili tebliğ, 5 Ekim 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı.

Akaryakıt istasyonu işleten mükellefler, tabanca aparatları üzerine TTO taktıracak

GİB tarafından yayınlanan ‘Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne göre akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin, en az bir pompa ünitesinin tabanca aparatları üzerine nitelikleri Darphane tarafından belirlenen ve Darphane ya da yetkili firmalar tarafından üretilen Taşıt Tanıma Okuma Cihazı (TTO) temin ederek 31 Aralık 2024 tarihine kadar taktırmaları zorunlu hale geldi.

İşletme araçlarına TTB takılacak

Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlara da 31 Aralık 2024 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB); bir başka deyişle akıllı etiket takılması zorunluluğu getirildi.

15 milyar lira vergi kaçağı önlenecek

Vergi mükellefi olan kişi ve kuruluşlar için zorunlu, tüketiciler için ise gönüllü olacak yeni sistem ile yaklaşık 15 milyar lira olduğu tahmin edilen vergi kaçağı önlenecek. Tüketiciler ise sektördeki rekabetin artmasına bağlı gündeme gelecek çeşitli kampanya ve avantajlardan faydalanabilecek.

Usulsüz fatura kullanımı ile mücadele

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın en son yaptığı düzenlemeler çerçevesinde, Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz (yazar kasa) ve bayi denetim sistemleri ile rafineri dağıtım noktasından yakıt dolumuna kadar süren tüm işlemler otomatize edilerek denetim altına alınmıştı. Ancak, araç plakalarının akaryakıt istasyonunda çalışanlar tarafından sisteme manuel olarak işlenmesi nedeniyle usulsüz fatura kullanımını engelleyemiyordu.

Akaryakıtı kullanan aracın da mükellefe ait olması şart

Türkiye’de 2.4 milyonun üzerinde gelir vergisi mükellefi bulunuyor. Gelir vergisi mükellefleri eğer varsa akaryakıt harcamasını gider gösterebilmek için fatura almak zorunda. Akaryakıtı kullanan aracın da mükellefe ait olması şart. Ancak uygulamadaki boşlukları kullanan bazı mükellefler, kullanmadığı ya da kullandığından fazla akaryakıt harcamasına ait faturayı gider göstererek daha az vergi verme eğiliminde olabiliyor.

Aracın plaka bilgisi günümüzde elle giriliyor

Çünkü, pompaya yanaşan aracın plaka bilgisi istasyonda çalışan tarafından elle girilirken, sözlü beyan nedeniyle gerçekte akaryakıt alıp almadığı konusu soru işareti. Yani akaryakıtı alan başkası, faturayı alan başkası olabiliyor.

Araç plaka bilgisi artık otomatik olarak işlenecek

GİB, akaryakıt sektöründe yaşanan usulsüz fatura kullanımını sonlandırmak ve suistimalleri ortadan kaldırmak için UTTS ile ilgili tebliği yayınladı. Böylece, akaryakıt sektöründe tüm süreçlerin insan müdahalesi olmaksızın yürütüleceği Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ni devreye giriyor.

UTTS, otomatik plaka sistemini getiriyor

Gelişen teknolojinin sunduğu imkanlardan yararlanan UTTS, otomatik plaka sistemini getiriyor. UTTS, akaryakıt istasyonundan yakıt almaya gelen aracın plaka bilgisini otomatik olarak tanıyacak, fiş ve fatura da sistemin tanıdığı bu plaka bilgisi yer alacak. Yeni sistem ile öncelikle araç plakalarının manuel olarak sisteme işlenmesinden kaynaklanan usulsüz fatura uygulaması son bulacak. ‘Taşıt Tanıma Birimi’ adı verilen elektronik etiket teknolojisi ile araçları tanıyacak olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi, akaryakıt giderlerine esas olan fişlerdeki araç plaka bilgilerini otomatik olarak Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz’a işleyecek.

Sisteme insan müdahale edemeyecek

Sisteme insan müdahalesinin ortadan kaldırılması ve usulsüz faturanın son bulmasıyla vergi kaybının önüne geçilecek. Dolayısıyla kayıt dışı ekonomiye önemli bir darbe vurulacak.

Elektronik etiketle anında izlenebilecek

Yayınlanan tebliğ de UTTS’nin kurulması ve işletilmesi esasları, UTTS kapsamında pompa tabancalarına Taşıt Tanıma Okuyucu Cihazı takılması zorunluluğu ve uygulama esasları, UTTS kapsamında yakıt alan taşıtlara Taşıt Tanıma Birimi takılması zorunluluğu ve uygulama esasları, Darphane tarafından UTTS kapsamında kurulacak sistem ile yetkili firma işlemleri, UTTS kullanılarak yapılan akaryakıt satışlarında belge düzeni belirlendi.

Milli SAM Kart

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nin altyapısında, istasyon işlemci ünitesi ve istasyon işlemci ünitesine takılacak sistem şifreleme anahtarını sağlayan milli SAM Kart’tan oluşuyor. SAM Kartlar’ın tüm akaryakıt istasyonlarına monte edileceği Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nde, güvenli elektronik etiketlerin ilgili araçlara takılma işlemi yetkilendirilmiş kurumlar tarafından gerçekleştirilecek. Sadece bir kez programlama özelliğine sahip olan söz konusu etiketler, araçtan söküldüğünde kendini imha ederek tekrar kullanıma izin vermeyecek.

Sistem nasıl işleyecek?

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ne entegre bir araç akaryakıt aldığında, pompa ağzındaki Taşıt Tanıma Okuyucusu, güvenli elektronik etiket üzerinden aracın plaka bilgisini otomatik olarak algılayacak. Araç bilgileri, Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz’a ve ilgili dağıtım şirketine Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi yazılımı üzerinden iletilecek. Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Platformu, vergi mükelleflerine ait araçların aldıkları akaryakıtın bilgilerini anlık olarak toplayarak, ilgili plaka bilgilerinin hem dağıtım şirketlerine hem de Gelir İdaresi Başkanlığı’nda bulunan veri tabanına iletilmesini sağlayacak.

Ulusal veri güvenliği için yerli ürünler kullanılacak

Ulusal veri güvenliği ve piyasada tekelleşme olmaması adına yerli ürünlerin kullanılacağı Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nin kurulum aşamasından Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü sorumlu olacak. Taşıt Tanıma Okuyucusu ve Taşıt Tanıma Birimlerinin montaj işlemleri; yetkilendirilmiş akaryakıt dağıtım şirketleri, otomotiv satıcıları, taşıt tanıma entegratörü şirketleri ve muayene istasyonları tarafından gerçekleştirecek.

Bireysel araç kullanıcıları için zorunluluk yok

Vergi mükellefi olan araç sahiplerinin yasal zorunluluk çerçevesinde tabi olacağı Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nde, bireysel araç kullanıcılarının katılımı zorunlu olmayacak. Ancak, bireysel araç kullanıcıları sisteme dahil olarak, akaryakıt şirketlerinin Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ne üye araçlara sunduğu kampanya ve avantajlardan yararlanma şansına sahip olabilecekler.