Türkiye demokrasisi için unutulmayacak bir kara leke olarak tarih sayfalarına kazınan merhum Başbakan Adnan Menderes'in, 17 Eylül 1961 tarihinde idam edilmesinin üzerinden tam 60 yıl geçti.
60. ölüm yıldönümünde bir kez daha anılan Menderes, siyasi hayatı boyunca yaptığı atılımlar ile önemli başarılar elde etmiş ve partisini iktidara taşımayı başarmıştı.
Hem eğitim hayatında hem de siyasi kariyerinde önemli başarılara sahip olan merhum Başbakan Adnan Menderes; milletvekilliği, parti kuruculuğu, başbakanlık ve parti genel başkanlığı yaptı.
Bugün ölüm yıldönümü olması nedeniyle vatandaşlar, Adnan Menderes hakkında bilgi almak için araştırmalarına başladı. Peki, Adnan Menderes kimdir, neden idam edildi? İşte Adnan Menderes'in biyografisi...
ADNAN MENDERES KİMDİR?
1899 yılında Aydın'da dünyaya gelen Adnan Menderes'in tam adı Ali Adnan Ertekin Menderes'tir. 1950-60 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti'nin başbakanlığını yapmış, İstiklal Madalyası sahibi Türk siyasetçi, devlet adamı ve hukukçuduur.
Babası İzmirli Katipzade İbrahim Ethem Bey, annesi Aydınlı Hacı Alipaşazadeler'den Tevfika Hanım'dır. Anne ve babasını küçük yaşta kaybeden Menderes, Hacı Ali Paşa dedesinden miras yoluyla kalan Aydın'daki Çakırbeyli Çiftliği ile daha dokuz yaşındayken küçük ama yalnız bir ağa olmuştur.
Okul hayatına, İzmir İttihat ve Terakki Mektebi'nde başlayan Menderes, eğitimine İzmir Amerikan Koleji'nde devam etmiştir. 1931 yılında CHP Aydın milletvekili seçildikten sonra Ankara Hukuk Fakültesi'ne girmiş ve buradan 1935 yılında mezun olmuştur.
Yedek subay eğitimi almasına karşın, sıtma hastalığına yakalandığı için Birinci Dünya Savaşı'na katılamayan Menderes, Kurtuluş Savaşı'nda gösterdiği başarılardan dolayı İstiklal Madalyası almaya değer görülmüştür. İzmir'in ünlü ailelerinden, Evliyazade Fatma Berin Hanım ile 1929 yılında evlenmiş ve Yüksel, Mutlu, Aydın olmak üzere üç oğlu olmuştur.
Adnan Menderes, 1930 yılında kısa süreli de olsa Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın bir kolunu organize etmiştir. Partinin kendini feshetmesinden sonra ise Cumhuriyet Halk Partisi'ne geçen Adnan Menderes, 1931 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nden Aydın milletvekili olarak seçilmiştir.
1945 senesine kadar, TBMM'de komisyon raportörlüğü yapmış ve o yıl Saracoğlu Hükümeti'nin gündeme getirdiği Toprak Kanunu tasarısını şiddetle tenkit ederek, komisyondan istifa etmiştir.
Partide yaptıkları muhalefetten dolayı, 12 Haziran 1945'te, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile birlikte, CHP Disiplin Kurulu tarafından ihraç edilmiştir. Bu hareketler, Demokrat Parti'nin 7 Ocak 1946'da kurulmasına neden olmuştur.
1946 seçimlerinde, Demokrat Parti'den Kütahya milletvekili seçilen Adnan Menderes, Celal Bayar'dan sonra, partide ikinci adam durumuna gelmiştir. 14 Mayıs 1950 seçimlerinde, DP, oyların 53,5'ini alarak iktidar olmuştur.
On senelik DP iktidarının, tek başbakanı olmuş ve o döneme damgasını vurmuştur. İktidarı zamanında, 5 hükümet kurmuştur. Bu on senelik zaman içinde, Türkiye'nin iç ve dış siyasetinde büyük gelişmeler olmuştur.
Sanayileşme ve şehirleşme hamlesi başlamış, köye makine girmiş, ulaşım, enerji, eğitim, sağlık, sigorta ve bankacılık yeniden başlamış ve Türkiye kalkınma kavramıyla tanışmıştır.
ADNAN MENDERES NE ZAMAN VE NEDEN İDAM EDİLDİ?
Serbest Cumhuriyet Fırkası, Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokrat Parti'de siyaset yapan Menderes, 27 Mayıs askeri darbesinin ardından, 17 Eylül 1961 tarihinde asılarak idam edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1990 yılında çıkardığı yasayla, Menderes ve onunla beraber idam edilenlere itibarlarını iade etmiştir.
