Bangladeş'te 1971'deki Bağımsızlık Savaşı'nda görev alan kişilerin çocuklarına kamuda kontenjan ayrılması kararı ülkeyi karıştırdı.

Ayrılan kontenjan oranına tepki olarak başlayan gösteriler, hükümet karşıtı protestolara dönüştü.

Son üç haftada yüzlerce kişi hayatını kaybetti veya yaralandı.

Yaklaşık 10 bin kişi ise gözaltına alındı.

Ülkedeki olaylar bir türlü kontrol altına alınamazken, Bangladeş'te şu ana dek neler yaşandığına gelin birlikte bakalım.

PROTESTOLARIN FİTİLİ ATEŞLENDİ

Bangladeş'te kamuda işe giriş pozisyonlarının yüzde 56'sı belirli demografik gruplar ve sınıflar için ayrılırken bunun yüzde 30'u, 1971'deki Bağımsızlık Savaşı'na katılanların ailelerini kapsıyordu.

Protestolar nedeniyle bu kontenjanlar 2018'de kaldırıldı.

Yüksek Mahkemenin haziranda kontenjan sisteminin yeniden uygulanması yönünde karar alması, protestoların temmuzda yeniden başlamasının çıkış noktası oldu.

Dakka Üniversitesi öğrencileri, 15 Temmuz'da kontenjan kararında reforma gidilmesi için pankart ve bayraklarla gösteri düzenlemeye başladı.

Üniversitedeki gösterilerde arbede çıkması ve polisin müdahalesi sonucu 6 kişi yaşamını yitirdi, 250 öğrenci yaralandı. Bunun üzerine ülkedeki tüm üniversiteler süresiz kapatıldı ancak öğrenciler, bu karara rağmen okulları terk etmeyi reddetti.

SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI GELDİ: İLK GÜN 30 KİŞİ ÖLDÜ

Protestocu öğrenciler, liyakate dayalı sistem talebiyle gösterilerini sürdürürken 18 Temmuz'da ülke genelinde "hayatı durdurma eylemi" başlattı.

Temmuz ortasında gösterilerde ölü sayısı 45'e, yaralı sayısı 2 bine yükselirken muhalefete ve vatandaşlara destek çağrısı yapıldı.

Bu arada aynı gün ülke genelinde internet hizmeti engellendi, metro ve tren seferleri süresiz askıya alındı.

Göstericiler, devlet yayın kuruluşu BTV'nin binasını ateşe verdi. Hükümet, 19 Temmuz'da sokağa çıkma yasağı ilan ederek durumu kontrol altına alması için orduya talimat verdi.

Sokağa çıkma yasağının ilk gününde en az 30 kişi hayatını kaybetti.

Şiddet olayları sürerken iktidardaki Avami Birliği Partisi, kontenjanın yüzde 30'dan 20'ye düşürülmesini teklif etti.

BANGLADEŞ YÜKSEK MAHKEMESİ KOTAYI DÜŞÜRDÜ

Bangladeş Yüksek Mahkemesi, 21 Temmuz'da gösterilerin fitilini ateşleyen kararında değişikliğe gitti.

Mahkeme, Bağımsızlık Savaşı'na katılanların ailelerine kamuda kontenjan oranını yüzde 30'dan yüzde 5'e çekti, toplam kontenjanın yüzde 2'sinin etnik azınlık ve engelli bireylere, yüzde 93'ünün ise liyakate dayalı şekilde tahsis edilmesini kararlaştırdı.

Bangladeş Başbakanı Hasina, 23 Temmuz'da protestolarda yaşanan şiddet olaylarına ana muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi (BNP) ile Bangladeş Cemaat-i İslami Partisi'nin neden olduğunu savundu.

Bangladeş hükümeti, 24 Temmuz'da mahkemenin kararına uyacağını açıkladı ancak bu da tansiyonun düşmesini engelleyemedi. Askerlerin kontrolü altında sokağa çıkma yasağı kısmen uygulanmaya devam etti.

HÜKÜMET KEYFİ TUTUKLAMA YAPMAKLA SUÇLANDI

Başbakan Hasina, 27 Temmuz'da protestocuların ateşe verdiği devlet televizyonu BTV'yi ziyaret ederek göstericiler hakkında kullandığı, 1971'deki Bağımsızlık Savaşı sırasında Pakistan güçleri için savaşan ve "hain" olarak nitelendirilen kişilere gönderme yapan ve ülkede aşağılayıcı karşılığa sahip "gönüllüler (razakars)" yorumunu geri almaya çalıştı.

Hasina, yine muhalefet partilerini "ülkenin kalkınmasına zarar vermek ve ülkenin yurt dışındaki imajını zedelemek için saldırılar düzenlemekle" suçladı.

BNP Genel Sekreteri Mirza Fahrul İslam Alemgir ise "öğrencilerin haklı hareketini bastırmak" için orduyu devreye sokmanın asla kabul edilemez olduğunu söyledi.

Alemgir, "Hükümet, terörist faaliyetlerini ve başarısızlıklarını gizlemek için BNP dahil olmak üzere muhalefet partilerinin liderlerini ve aktivistlerini keyfi olarak tutukluyor." dedi.

RESMİ RAKAMLARA GÖRE ŞU ANA DEK 147 KİŞİ ÖLDÜ

Protestoların başlamasından sonra hükümet, bilançoya dair ilk açıklamayı 28 Temmuz'da yaptı.

Bangladeş İçişleri Bakanı Asaduzzaman Khan Kamal, "kamuda kontenjan" protestolarında 147 kişinin yaşamını yitirdiğini doğruladı.

Kamal'ın açıklamasının ardından ülkede internet hizmetleri yeniden erişime açıldı.

Organizatörler de kontenjan oranlarının indirilmesi kararına cevaben gösterilere son verdiklerini açıkladı. Taleplerinin hükümet tarafından karşılandığını belirten protestocular, yaşanan şiddet olaylarını kınadı.

Basında yer alan haberlerde ülkede son üç haftada gösterilerde yüzlerce kişinin hayatını kaybettiği veya yaralandığı, yaklaşık 10 bin kişinin gözaltına alındığı bildirildi.

CEMAAT-İ İSLAMİ PARTİSİ YASAKLANDI

Protestoların sona ermesinden bir gün sonra, 29 Temmuz'da Avami Birliği Partisi önderliğindeki 14 partiden oluşan grup, kamuda kontenjan protestolarında "vandalizm ve kargaşa ile ülkeyi istikrarsızlaştırmakla" suçladıkları Cemaat-i İslami Partisi ve partinin öğrenci kolunu yasaklama kararı aldı.

Parti ve öğrenci kanadı Chhatra Shibir, 1 Ağustos'ta resmen yasaklandı.

PROTESTOLAR YENİDEN BAŞLADI

Bangladeş'te yaklaşık 2 bin kişi, 2 Ağustos'ta bu kez de protestolarda ölenler için başkent Dakka'nın çeşitli noktalarında toplandı.

Göstericiler, Hasina hükümetini protesto ederek gösterilerde yaşamını yitirenler için adalet istedi.

Göstericilere müdahale üzerine çıkan arbedede bir polis öldü, 100'den fazla kişi yaralandı.

HASİNA HÜKÜMETİNİN İSTİFASI İSTENDİ

Bangladeş'in çeşitli bölgelerinde protestocular, 4 Ağustos'ta yine sokaklara inerek hükümetin istifasını istedi.

Gösterilerde "vergi ödememe ve işe gitmeme" gibi yöntemlerle sivil itaatsizlik çağrısı yapıldı, bazı kamu binalarına saldıran protestocular araçları da ateşe verdi. 4 Ağustos'taki gösterilerde Avami Birliği destekçileri ile protestocular arasında yaşanan şiddet olaylarında 93 kişi hayatını kaybetti.

İçişleri Bakanlığı, başkent Dakka ve bazı bölgelerde "aksi belirtilmediği takdirde süresiz sokağa çıkma yasağı", hükümet de 3 günlük resmi tatil ilan etti.

Hasina, protesto adı altında şiddete başvuranları "terörist" olarak nitelendirdi.

İSTİFA ETTİ, ÜLKEDEN KAÇTI

Son olarak ise polis ile çatışan göstericiler, başbakanlık binasına girerek binanın camlarını kırdı.

Ülke genelinde göstericiler ile protestocular arasında çıkan çatışmalar sonucu patlak veren şiddet olaylarına daha fazla dayanamayan Başbakan Şeyh Hasina istifa etti.

Hasina'nın kız kardeşi ile birlikte askeri helikopterle ülkeden ayrılarak Hindistan'a gittiği ifade ediliyor.

Çeşitli basın kaynakları ise 2009'dan bu yana başbakanlık görevini yürüten Hasina'nın resmi konutundan uzakta "güvenli bir sığınakta" kaldığını yazdı.