Vakanüvis yazdı: Göç, dünya tarihinde hep var oldu

Kavimler Göçü’nden bugünlere…

Suriyeli sığınmacılar, ardından Afganistan’dan gelen düzensiz göçmenler ve nihayet Ankara Altındağ’da meydana gelen müessif hadiseler, bir kez daha göç olgusunun tartışılmasına yol açıyor. Kimi muhalefet partisi yetkililerinin, tabanlarını “göçmen karşıtlığı”na yönlendirecek eylem ve söylemleri benimsemeleri ise işleri daha da içinden çıkılmaz hale getiriyor. Oysa olayı merhamet ve rasyonellik yaklaşımıyla sürdürülebilir kılmak hiç de zor değil. Hem zaten özelde Türkiye, genelde de dünya tarihi, aslında bir yanıyla da “göçler tarihi”...

ÇİN’İN BASKICI POLİTİKALARIYLA “KAVİMLER GÖÇÜ” BAŞLAMIŞTI

Tarihi kayıtlara geçmiş, literatürde yer alan göç kavramı, ilk kez milattan sonra 300’lü yıllarda, Çin’in saldırgan politikalarından bunalan Hun topluluklarda görülmüştü. Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Taşkın Deniz’in, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi’nin 2014 Nisan sayısındaki “Uluslararası Göç Sorunu Perspektifinde Türkiye” başlıklı makalesinde, Hunlar’ın batıda yeni egemenlik alanları elde etmelerinin temelinde Çin baskısının yer aldığı, bu baskının da tarihe “Kavimler Göçü” olarak geçen insan toplulukları hareketliliğini başlattığı anlatılıyor.

Bu göç hareketi, birbirini etkileyen gelişmelere yol açmıştı. Çinlilerden kaçarak batıya doğru hareket eden Hunlar, bu defa da Karadeniz’in kuzeyindeki Cermen kavimlerinin Avrupa kıtasına doğru yönlendirmişti. Bir başka ifadeyle bugünkü Avrupa devletlerinin temeli Hunların başlattığı göçle atılmıştı. Farklı bölgeler arasında gerçekleşen bu kitlesel göçler, Avrupa’da yeni ülkelerin oluşmasına, imparatorlukların / devletlerin kurulmasına neden olmuştu.

BATI, 15 MİLYON KÖLEYİ ZORLA AMERİKA'YA GÖÇ ETTİRMİŞTİ

Asırlar sonra Asya ve Avrupa arasındaki göç trafiği, bu defa da Avrupa’dan yeni keşfedilen Amerika kıtasına yönelmişti. Onaltıncı yüzyıldan itibaren insanlar kitleler halinde Avrupa’dan yeni bir hayat umuduyla okyanus ötesine göç edip yerleşmişlerdi. Yine bu asırdan 18'inci asra kadar Avrupalı tüccarlar, Kuzey Afrika'dan topladıkları yaklaşık 15 milyon insanı köle olarak çalıştırmak üzere Güney Amerika, Karayib Adaları, Brezilya ve yeni kurulan ABD'nin muhtelif bölgelerine götürmüştü. Avrupa böylece, "köle ekonomisi" vasıtasıyla da üçyüz yıl dünyanın göç hareketine yön vermişti. Ayrıca, köleliğin nispeten gerilediği 20'nci yüzyılın başlarında da Çin ve Hindistan'dan yüzbinlerce kişi "sözleşmeli işçi" olarak Amerika kıtasına gönderilmişti.

SÖMÜRGE ÜLKELERE YÖNELİK DE GÖÇLER OLDU

Dünya göçler tarihine bakıldığında; Avrupa ülkeleri önce, Amerika'ya göçmen gönderme, sonrasında köle ticaretini başlatmasıyla nüfus hareketliliklerini etkilerken, 18, 19 ve 20'nci asırlarda ise sömürgeleştirdiği uzak ülkelere yönelik kendi vatandaşlarının göç hareketleriyle de belirleyici olmuştu. İngiltere, İspanya, Portekiz, Hollanda ve Fransa, hem artan nüfuslarına yeni yerleşim yerleri sağlamak hem de sömürge coğrafyalarında kendilerine bağlı kitleler oluşturmak için organize göç hareketleri düzenlemişlerdi. 1850-1914 yılları arasında 55–60 milyon civarında Avrupalı, dünyanın dört bir yanındaki Batı sömürgelerine göç etmişti.

SAVAŞLAR MİLYONLARI YERLERİNDEN ETTİ

İnsanlığın göç tarihinde, tıpkı bugün Suriye örneğinde olduğu gibi savaşlar daima tetikleyici unsur olmuştu. Bu çerçevede; Birinci ve İkinci Dünya savaşları, bunlara bağlı bölgesel çatışma ve istikrarsızlıklar, Osmanlı İmparatorluğu'nun muhtelif cephelerdeki savaşları, Milli Mücadele, Rus Devrimi, Vietnam Savaşı, Kıbrıs'ta Rum kesiminin Türklere yönelik mezalimi, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgali ve sonrasında yaşanan çatışmalar, İran - Irak Savaşı, Birinci ve İkinci Körfez Savaşları, ABD'nin Irak ve Afganistan'ı işgali ile "Arap Baharı" adı altındaki İslam coğrafyasını istikrarsızlaştırma politikalarıyla ortaya çıkan çatışmalar milyonlarca insanı yurdundan etmişti. Ayrıca, 1947 yılında Pakistan’ın Hindistan’dan ayrılması neticesinde dünyanın gördüğü en geniş göç dalgası yaşanmış ve yaklaşık 18 milyon Hindu ve Müslüman mübadele edilmişti. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti de Yunanistan ve Bulgaristan'la değişik tarihlerde mübadeleler gerçekleştirmişti. Yakın tarihte, Bulgaristan'da Jivkov yönetiminin işbaşında olduğu 1980'lerin son yıllarında ise onbinlerce Müslüman Türk yoğun baskılardan kaçarak Türkiye'ye göç etmişti. İsrail'in kurulup Filistin topraklarını gaspettiği 1948'de 250 bin civarında Yahudi İsrail'e ve bu gelişmeler üzerine yine aynı yıl 750 bin civarında Filistinli de çevre ülkelere göç etmişti. İkinci Dünya Savaşı sırasında da 100 bin civarında Filistinli Türkiye'ye göç etmiş, büyük bir bölümü savaş sonrası ülkesine geri dönmemişti.

AVRUPA, SAVAŞIN YARALARINI DA GÖÇMENLERLE SARDI

Bugün birkaç bin, hatta birkaç yüz göçmen sınırlarına gelecek diye teyakkuzda olan, bu amaçla insanlık dışı politikalara imza atan Avrupa ülkeleri, çok değil daha 40, 50 yıl önce ise göçmenleri istasyonlarda, havalanlarında törenlerle karşılıyordu. Çünkü İkinci Dünya Savaşı sonrasında bir baştan bir başa yakılıp yıkılan Batı ülkelerinin, imar ve kalkınma hamleleri için iş gücüne ihtiyacı vardı. Avrupa'nın hemen her ülkesi 1950'lerin sonlarından itibaren uzun yıllar boyunca geri kalmış, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden işçi göçleri düzenlemişlerdi. Bu ülkelerin başında gelen Almanya, 1954 yılından 1970’lere kadar Yunanistan, İspanya, Portekiz ve Türkiye’den; Fransa da Fas, Tunus ve Cezayir'den insan gücü alımı gerçekleştirmişti. Bu arada, 1945'te Berlin Duvarı'nın inşasından 1961 yılına kadar yaklaşık 3,7 milyon Doğu Alman vatandaşı Batı Almanya'ya kaçmıştı. 1989 yılında duvar yıkıldığında da yine binlerce eski Doğu Almanyalı, Almanya'nın değişik bölgelerine kitleler halinde göç etmişlerdi. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla ayrıca Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya ve Sırbistan’dan da başta Rusya olmak üzere çeşitli ülkelere yönelik olarak büyük göç dalgaları yaşanmıştı.