Otizm spektrumu nedir

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), bireyin beyninin gelişiminde başkalarını nasıl algıladığını ve onlarla nasıl sosyalleştiğini etkilemekte ve bu nedenle sosyal etkileşim ve iletişimde sorunlara neden olmaktadır.

Hastalık ayrıca belirli sınırların dışına çıkamayan veya tekrarlayan davranış kalıplarını da içermektedir.

Otizm spektrum bozukluğu, çocukluk döneminin başında gelişim göstermekte ve nihayetinde bireyin toplum içinde, örneğin sosyal hayatta, okulda ya da çalışma hayatında sorunlarla karşılaşmasına neden olmaktadır.

Otizm belirtileri, doğumdan sonraki ilk yıl içinde ortaya çıkmaktadır. Daha nadir vakalarda ise ilk sene boyunca çocukta normal gelişim devam etmekte ve daha sonra otizm belirtilerinin ortaya çıkmasıyla birlikte çocuklar, 18 ila 24 ay arasında bir gerileme döneminden geçmektedir.

Otizm spektrum bozukluğunun tam anlamıyla iyileşmesi mümkün değildir. Ancak erken başlanan ve yoğun tempoda sürdürülen tedavi, çocuğun hayatında büyük ve önemli bir fark yaratabilmektedir.

OTİZM SPEKTRUMUN NEDENLERİ

Otizm spektrum bozukluğunun bilinen tek bir nedeni yoktur. Genetik faktörler ile çevre faktörlerinin farklı roller oynadığı öne sürülmektedir. Ancak aşılar ile otizm spektrum bozukluğu arasında bir bağlantı olmadığı uzmanlar tarafından kanıtlanmıştır.

Günümüzde otizm spektrum bozukluğu tanısı alan çocuk sayısı, geçmişe göre artış göstermektedir. Genetik faktörlere bakıldığında, otizm spektrum bozukluğunda birkaç farklı genin rol oynadığı görülmektedir.

Bazı vakalarda otizm spektrum bozukluğu Rett sendromu veya kırılgan X sendromu (FXS) denilen genetik bir bozuklukla ilişkilendirilebilir. Diğer vakalarda ise genetik mutasyonlar otizm spektrum bozukluğu riskini artırabilir.

Bunların yanı sıra başka genler beyin gelişimini, beyin hücrelerinin kendi aralarındaki iletişim biçimini etkileyebilir veya semptomların şiddetini belirleyebilir. Bazı genetik mutasyonların kalıtsal olduğu görülürken bazılarının-n kendiliğinden ortaya çıktığı gözlemlenmiştir.

Çevresel faktörlere bakıldığında ise viral enfeksiyonlar, hamilelikte alınan ilaçlar, ortaya çıkan komplikasyonlar veya hava kirliliği gibi faktörlerin otizm spektrum bozukluğunu tetiklemede rol oynayıp oynamadığı araştırmacılar tarafından incelenmektedir.

OTİZM SPEKTRUMUN BELİRTİLERİ

Otizm spektrum bozukluğunun ilk belirtileri arasında, erken bebeklik döneminde göz temasından kaçınma, isimlerine yanıt vermeme ya da bakımlarını sağlayan kişilere karşı kayıtsızlık gibi durumlar vardır.

Diğer vakalarda ise çocuklar yaşamın ilk birkaç ayında normal gelişim gösterebilir. Ancak aniden kendi içine çekilip gerileme gösterebilir, agresif bir tutum takınabilir veya o zamana kadar edindikleri dil becerilerini kaybedebilir ve bu semptomlar genellikle 2 yaşa kadar görülür.

Otizm spektrum bozukluğu olan bazı çocuklar, öğrenmede zorluk çekebilir veya normalden daha düşük zekaya sahip olduklarını gösteren belirtiler gösterebilir.

Spektrum üzerindeki diğer çocuklarda ise normal ve hatta yüksek zeka görülebilir. Bu çocuklar hızlı öğrenme yetisine sahiptir. Ancak bildiklerini günlük hayatta uygulamak, karşılıklı iletişim kurmak ve sosyal durumlara uyum sağlamakta zorluk çekebilir.

Spektrumun, her bireyde bir diğerine göre farklı bir belirtisi ortaya çıkabilir. Bu nedenle bozukluğun ne kadar ağır olduğunun belirlenmesi kolay olmayabilir. Çocuğun engel seviyesi ve günlük hayatındaki faaliyetleri ne kadar gerçekleştirebildiğiyle ilgili bilgi toplanması gerekmektedir.

Otizm spektrum bozukluğu olan bazı bireyler, büyüdükçe başkaları ile daha fazla iletişime geçebilir ve davranışlarında daha az rahatsızlık gözlemlenebilir. Hastalığın daha az görüldüğü bazı vakalarda normal veya normale yakın bir hayat sürülmesi mümkün olabilir.

OTİZM SPEKTRUMUN TEDAVİSİ

Otizm spektrum bozukluğunUN kesin bir tedavi yoktur. Ayrıca otizm spektrum bozukluğuna sahip bütün bireylerin hepsine uyan tek bir tedavi yöntemi de bulunmamaktadır.

Otizm spektrum bozukluğu tedavisinde amaç, semptomları azaltarak gelişimi, öğrenmeyi desteklemek ve çocuğun yapabileceği işlevlerin en üst düzeyde olmasını sağlamaktır.

Okul öncesi yıllarda yapılacak erken müdahale, çocuğun sosyal, iletişimsel, işlevsel ve davranışsal becerileri öğrenmesine yardımcı olabilir.

Otizm spektrum bozukluğu teşhisi konulduğunda bireyin ihtiyacına göre bir tedavi programının uygulanması gerekmektedir.

Otizm spektrum bozukluğunda kullanılan tedavi seçenekleri şu şekildedir:

Davranış ve iletişim terapileri Eğitim terapileri Aile terapileri Konuşma terapisi İş ve uğraş terapisi Fizik tedavi İlaçlar: Hiçbir ilaç, otizm spektrum bozukluğunun temel belirtilerini iyileştiremez. Ancak belirli semptomların kontrolüne yardımcı olması için hekim tarafından önerilen ilaçlar kullanılabilir.