Oray Eğin/Akşam
İdare edemeyen bir çocuk
Kendisiyle ilk kez İnternet'in ilk yıllarında, siber dünyaya telefon hatları üzerinden açıldığımız ve ekran önünde uzun uzun beklediğimiz o günlerde tanışmıştım. Sonradan dünyaca ünlü bir televizyon yıldızı olup "Ally McBeal"deki karakterlerden birine dönüşeceğini ön göremezdim tabii ki. Amerika'da, tanımadığım birinden mail gelmişti. Ekli bir video çıktı.
Dans eden bebeği ilk kez orada gördüm. İnternet tarihinin ilk ünlüsü olarak anılan bu animasyon bir yanıyla ürkütücü, çirkindi ama dolaşım hızıyla da 'forward' fenomeni olmuştu. "Ally McBeal"in yapımcıları diziye adını veren karakterin gördüğü bir hayal olarak katmışlardı bu bebeği pek çok bölüme iliştirmişlerdi.
Bugün haber bültenlerinden televizyon programlarına pek çok kişinin malzemesi youtube'da yayınlanan videolar. Ama geçmişi öncesi elektronik mektuplara eklenen dans eden bebek animasyonu gibi görüntüler. Bunlar içinden şimdiden klasik olanlar var: Diyarbakır Olimpiyatları, Türkiye'de belki de en çok izlenen İnternet video'su...
İnternet kültürümüz zaman içinde kendi şöhretlerini de yarattı. En bilineni "I Kiss You" sloganıyla şöhretini uluslararası arenaya taşıyan Mahir oldu. Los Angeles'a bile götürülen Mahir bir türlü gerçek bir star olamadı, ama oradan esinlenerek yaratılan Borat bütün rantı topladı.
Belki de Mahir'in en büyük handikapı çok ortada olması, fazla hevesli ve ulaşılabilir haliydi. Bu bir anlamda İnternet'te şöhretin en temel ilkesi olan fısıltı gazetesi ilkesine de ters. Niyet belli olunca İnternet şöhreti de bitiveriyor.
Birkaç aydır Türkiye'de bir başka İnternet videosu siberalemi fena halde ele geçirmiş durumda. İzlemeyen pek az kişi kalmıştır herhalde, o derece yaygınlaştı.
"İdare edemem anne" olarak bilinen video Yaman adlı küçük bir çocuğun annesine isyanını anlatan kısacık bir görüntü. Bu 10 saniyeyi muhteşem kılan tek unsur görüntünün kurgu değil gerçek olması.
John Berger görse kesin "Görme Biçimleri"ne örnek olarak alırdı Yaman'ın isyanını. Roland Barthes yaşasa kesin "Camera Lucida"dakine benzer fotoğraf analizlerine "İdare edemem anne"yi de eklerdi.
İnternet'te pek çok taklidi de çıktı bu videonun. Ama Yaman'ın belli ki aile bireylerinden biri tarafından çekilmiş uzun bir görüntüden cımbızlanarak İnternet'e aktarılmış bu bölümün etkisinde değil hiçbiri. Orijinal değiller başta.
Yaman'ın görüntüsü hakkında ne çok şey söylenebilir... Her seferinde başka detaylara takıyorum videoda.
Bir alışveriş merkezinden çıkılmış belli ki... Anne ve oğlu ana karakterler. Eğer kamerayı anne tutmuyorsa bir üçüncü şahıs da mevcut, ama onun hakkında hiçbir ipucu yok. Uzun bir günün ardından eve dönülecek. Arabaya binmek üzere anne-oğul. Açık otoparkı olan bir alışveriş merkezi burası. Belki de bir süpermarket.
Sıradan bir uyarı anneninki çocuğuna: "Yaman artık bununla idare edersin" diyor. Herhalde iştahını kaçırmak istemiyor elinde bir şekeri iştahla yalayan oğlunun. Belli ki akşam evde aile toplanıp yemek yiyecek. Bir annenin oğluna rutin bir uyarısı.
Ama o an Yaman patlıyor: "İdare edemem anne... İdare edemem anne..."
"İdare etmek" bir çocuğun kelime haznesinde olamaz, ama Yaman'ın annesinin sözünü olumsuzlaştırarak tekrarlaması bir kere ilgi çekici.
Dahası çok güzel bir çocuk var karşımızda. Yüz hatları, ifadesi büyüleyici. Surat kasları geriliyor. İsyanını vurgulayışı yerli yerinde; vurgular, ses tonu...
"İdare edemem anne" diye bağırıyor Yaman ve orada kesiliyor. Başka hiçbir bilgiye sahip değiliz. Geçmiş döneme ait bir tablo gibi sadece dışarıdan bakarak yorum yapabiliriz, küçük ipuçlarını değerlendirerek. Neredeyse yarı-sanat formu.
Amerika'da olsaydı Yaman kesin şimdi bir televizyon programı vardı, bir filmde, bir dizide baş karakter olmuştu.
Ama Yaman'ı çekici kılan bir başka özelliği de ulaşılamaz oluşu. Annesinin bir blog'u olduğu söyleniyordu, şimdi o adres yanıt vermiyor. Youtube'da videoyu ilk kez kimin yüklediğini bulmak imkansız, ama ilk zamanlarda bile yollanan mesajlara yanıt gelmiyordu.
Duyduğum, pek çok gazetecinin Yaman ve annesinin peşinde olduğu. Ne Yaman ne de o gizemli ses konuşmuyor ama. Bu gizem onları daha da çekici kılıyor.
Sistem
