Birinin adı "ertesi gün hapı", diğerinin "ertesi sabah hapı". Üretici firmaları, isimleri farklı olsa da işlevleri aynı: Korunmasız cinsel ilişki sonrası gebeliği önlemek. Aslında acil durumda, son tedbir olarak kullanılmaları gerekiyor.
Ancak giderek artan sayıda genç, prezervatif, doğum kontrol hapı veya başka etkili doğum kontrol yöntemleri yerine bu hapları tercih ediyor. İlaç, yumurtlamayı geciktirerek gebelikten koruyor. Biomeks İlaç Firması'nın Preven'i ile Abdi İbrahim İlaç Firması'nın Norlevo'su yılda toplam 330 bin kutu satılıyor. Uzmanlar, acil durum ilaçlarının doğum kontrol yöntemi gibi kullanılmasının sakıncalı olduğunu, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan da korumadığını söylüyor.
Düzenli kullanılan doğum kontrol yöntemleri, cinsel ilişkiden önce veya sırasında gebeliğe karşı önlem almaya dayanıyor. Ertesi gün-sabah hapları ise ilişki öncesi veya sırasında önlem alma fırsatı bulamayanlara, cinsel ilişki sonrasında son bir şans sunuyor. Yaklaşık 3 yıl önce piyasaya verilen ilaçların ünü özellikle gençler arasında kısa zamanda yayıldı. Günümüzde bu yöntem acil durum önlemi olmaktan çıktı, olağan doğum kontrol uygulamasına dönüştü.
Kurtuluş'ta eczane işleten Serhan Serin, özellikle nöbet gecelerinde sadece ilaç değil, ereksiyona yardımcı haplar, prezervatif ve söz konusu ertesi gün-sabah haplarının çok talep edildiğini söylüyor. "Acil doğum kontrol haplarının akşam, gece alınması ilginç. Planlı ve programlı alındığını ve tüketildiğini gözlemliyorum. İlaçlar, prezervatif ya da doğum kontrol hapı gibi algılanıyor. Cinsel ilişkiden önce satın alınarak, hazır ediliyor. 18-25 yaş arasındaki gençler tercih ediyor. Şimdiye kadar, ilacı kullanma yöntemini soran çıkmadı. Bu, hapları bildiklerini, tanıdıklarını gösteriyor."
Yine İstanbul'da, Karaköy'de eczanesi bulunan Bedis Babi, lise öğrencilerinin bile bu haplardan aldıklarını söylüyor. "Bilinçli olanlar genellikle prezervatifi tercih ediyor. Kızlar da erkekler de satın alıyor. Ticari adlarını bilen pek çıkmıyor, daha çok 'ertesi gün hapı' diyorlar. Türk Eczacılar Birliği'nin Sırdaş eczanelerinden biriyim. Bu nedenle gelenleri konuyla ilgili bilgilendirmeye çalışıyorum. Bu hapları aynı adet dönemi içinde bir defadan sık almak, diğer doğum kontrol yöntemleri gibi kullanmak sakıncalı."
Bayrampaşa'dan eczacı Nihat Yaşar, ertesi gün hapı satışlarının gece, nöbette yoğunlaştığını söylüyor. Ayda ortalama 20 kutu satıyor. "16-22 yaşlarındaki birçok genç gündüz saatlerinde de bu ilacı satın alıyor. Bazen kızlar direkt istiyor, bazıları da erkek arkadaşlarına aldırıyor. Kullanmadan önce bilgi isteyene çok nadir rastlıyorum."
Cihangir'in eczacılarından Çetin Alpay, ertesi günü haplarının daha çok genç kadınlar ve çapkınlık yapanlar tarafından tercih edildiğini tespit etmiş: "Evliler çoğunlukla doğum kontrol hapı alıyor. Ertesi gün hapının şöhreti sanıyorum kulaktan kulağa yayılıyor. Müşteri ilacı bilerek geliyor, fazla soru sormuyor. Sanırım ilaç aynı zamanda nedamet (pişmanlık) aracı. İlişkiden pişman olanlar da tercih ediyor."
PROF. DR. ENGİN ORAL
(Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları Anabilim Dalı)
Yan etkileri var, riskli
Her iki ilaç da kesinlikle doğum kontrol yöntemi değil. Ayda en fazla bir defa kullanılabilir ki bu bile doğru değil. Yılda en fazla 3-4 defa denenebilir. Adından belli, sadece acil durumlar için. İdeali riskli ilişkiden sonra ilk 24 saatte içilmesi. En geç 72 saatte kullanılabilir. Zaman uzadıkça, etkinliği düşer. Yan etkileri var: Adet düzensizliği yapar. Rahim tabakasını olumsuz etkiler. Çok fazla bulantı ve kusmaya yol açabilir.
DR. ALPER MUMCU
(Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı)
Reçetesiz satılması endişe verici
Cinsel eğitim düzeyinin yetersiz olduğu ya da hiç olmadığı Türkiye gibi ülkelerde bu ilaçların biliçsiz kullanımı istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Etkili ve güvenli bir doğum kontrol yöntemi yerine her ilişki sonrası, ertesi gün haplarının kolaylıkla kullanılabilecek olması, bu ilaçların reçetesiz satılmasıyla ilgili en önemli endişe kaynağı. Çünkü ertesi gün hapları rutin kullanım açısından uygun değil. Yöntem cinsel ilişki sırasında prezervatifin yırtılması ya da delinmesi, rahim içi aracın yerinden çıkması, geri çekmede hata, doğum kontrol haplarının unutulup alınmaması ve tecavüz gibi olaylar sonrasında kullanılmalı. Herhangi bir nedenle ilişki sırasında hiçbir yöntem uygulanmayan durumlarda kullanımı ise sınırlandırılmalı. Çiftler bu ilaçlara güvenerek prezervatif, doğum kontrol hapı, spiral gibi etkili bir doğum kontrol yöntemi kullanmaktan vazgeçmemeli.
Ne kadar erken içilirse o kadar yüksek etkili
Preven Acil Doğum Kontrol Kiti: İçinde gebelik testi ve dört adet acil doğum kontrol hapı var. 12'şer saat arayla iki hap içiliyor. Östrojen ve progesteron içeriyor. İlişkiden sonra 72 saat (üç gün) içinde istenmeyen gebeliği engelliyor. Yumurtlamayı geciktirerek gebeliği önlüyor. Yumurta salınmış ve döllenmişse, ilaç ilgili dokular ve rahim tabakasında değişiklikler yaparak ceninin tutunmasını önleyebilir. Bu ilaçların, önceki aylarda gerçekleşen bir cinsel ilişkiden ötürü gebelik ihtimaline karşı, gebelik testi yapıldıktan sonra kullanılması öneriliyor. Gebelik halinde hap işe yaramıyor. En sık görülen yan etkiler: Bulantı ve kusma, daha az sıklıkta da baş dönmesi, yorgunluk, baş ağrısı, memelerde hassasiyet ve alt karın bölgesinde ağrı.
Norlevo Acil Doğum Kiti: Kutusunda iki hap bulunuyor. İlk tabletin ilişkiden sonra hemen, ikincinin ilkinden 12-24 saat sonra kullanılması gerekiyor. Cinsel ilişki sonrasında, ilk 72 saat içinde mümkün olduğunca erken alınmalı. Östrojen içermiyor. Mide bulantısı, kusma, meme hassasiyeti, baş ağrısı, karın ağrısı, damla halinde kanama gibi yan etkiler görülebiliyor. Etkisini yumurtlamayı geçici engelleyerek gösteriyor. Ayrıca, sperm ve yumurta hücrelerinin birleşmesini ve döllenmiş yumurtanın da rahim duvarına yerleşmesini engelleyebiliyor.
Mesude ERŞAN
Sistem
