Ferhat’ın Şirin için dağlarını deldiği şehir: Amasya

Karadeniz’e doğru bir araba yolculuğu yaptıysan; Merzifon’dan geçerken yol kenarlarında pembe pembe elmalarını dizmiş küçük tezgâhlar görürsün. Arabayı yanaştırdıktan sonra hoş bir muhabbetin ve kilo hesabının ardından, bir poşet Amasya elmasıyla tekrar yola koyulursun; o elmanın lezzeti bir başkadır. İşte böyle sevmeye başladım Amasya’yı.

Dağlar avucuna almış, adeta bu şehri. Tepede büyük kent kalesi var; zamanında fethetmesi güç bir yerdi. Vadiler, dağlar, bayırlar set çekmiş; Amasya’yı koruyor gibi adeta. Üzerinde 13 medeniyetin hüküm sürdüğü şehzadeler şehri de derler buraya. Gariptir 100 yıl önce nasılsa, hala öyle Amasya. Ferhat’ın Şirin için deldiği dağlardan mıdır nedir; biraz da romantik bir şehir.

ŞEHZADELER ŞEHRİ DERLER AMASYA'YA

Amasya hakkında derler ki, ''Tam bir evliya memleketi''. Osmanlı zamanında, devlet yönetimi için şehzadeler Amasya’ya gönderilir ve burada eğitim görürlermiş. Padişahların büyük bir kısmı, bu nadide şehirde yetiştirilirmiş. Yani bir anlamda devlet yönetiminin ilk  stajı bu topraklarda yapıldığı için buraya, şehzadeler şehri de deniliyor.

MEŞHUR ELMASI

Biz genelde Amasya'nın misket elmasını, Amasya elması diye biliyoruz. Söylendiğine göre Amasya vadisi, misket elmasının yetişmek için tam aradığı ortammış. Boğazın esintisi elmaya ayrı bir tat verir. Bir yüzü kırmızı, diğer yüzü ise sarı ila yeşilimsi bir renk taşır. Amasya yöresine ait her türküde, bir 'elma' dizesi vardır.

Bakınız o dizelerden biri;

Elmaları soyarım
Ben gönlüne kayarım
Beni kabul etmezsen
Gençliğime kıyarım

Elması kadar kirazı da çok güzeldir bu toprakların. Festivali yapılıyor, her kış sonunda. Aman soğuğuna denk gelmeyin, çok soğuk olduğu günler, soğuğu iliklerinize kadar hissedersin.

KRAL KAYA MEZARLARI

Kral Kaya Mezarları, Helenistik dönemden geliyor. Amasya Kalesi’ne doğru çıkarken, Mezarlar Harşena Dağı eteklerinde ve şehir merkezinden bakıldığında da görülebiliyor. Yeşilırmak Vadisi boyunca dizilen ve Pontus krallarına ait olan Kral Kaya Mezarları'nın sayısı, irili ufaklı 21 civarında iken, günümüze gelene kadar birçoğu tahrip olmuş. Kral Kaya Mezarları, bazı dönemlerde hapishane ve cezalandırma mekanı olarak da kullanılmışlar.

YALIBOYU EVLERİ

Yeşilırmak kıyısında bulunan Yalıboyu evleri,  geleneksel Osmanlı evlerinin bütün özelliklerini tamamen yansıtıyor. Yolunuz düşerse mutlaka Yeşilırmak kenarındaki Yalıboyu evlerinden birinde konaklayın; şehirde otelcilik çok yürümese de evlerin tarihi ve otantik havası durumu kurtarıyor. Hele de geceleyin, Amasya Kalesi'nden bir manzara belirir ki sorma... Şehir ışıklarını açınca Yeşilırmak üzerinde bir resim sergisi başlar adeta. Suya yansıyan kareler, insanı alıp götürüyor. Bana sorarsan Amasya'nın ruhu da orada ortaya çıkıyor.

ARKEOLOJİ VE MUMYA MÜZESİ

Böylesine köklü bir kentin, tarihi eserleri de bol oluyor haliyle. Türk kültürünün ve yaşam tarzının mumya örneklerinin sergilendiği müze, atmosferiyle sanki o ana götürüyor. Kazılardan çıkarılmış Tunç Çağından kalma eserleri de müzede görme şansın var.

AMASYA KALESİ

Amasya Kalesi, Harşena Dağı'nın tepesinden izliyor tüm şehri. Geceleyin suya yansıyan evlerin gölgelerini, pencerelerinden saçılan ışığın güzelliğini görmelisin. Amasya Kalesi, tarihi mücadeleler içinde birçok kez el değiştirmiş ve bunların çoğunda tahrip olmuş. Persler, Romalılar, Pontus ve Bizanslıların egemenlikleri döneminde birçok saldırıya uğrayan kale, her seferinde yeniden inşa edilmiş. Kuş bakışı bir Amasya fotoğrafı çekildiğinde, kente nasıl bir güzellik kattığını anlıyor insan.

YEDİ KUĞULAR KUŞ CENNETİ

Amasya'daki Yedi Kır Barajı etrafında bulunan Yedi Kuğular Kuş Cenneti, adeta bir turizm cenneti. Hafta sonu çevre illerden ve piknikçilerden yoğun talep gören bölgede; kuğular, yaban kazları, yaban ördekleri, angutlar ve karabataklar görebilirsin. Aslında bu kuşları görebilmek biraz da şansına. Göç zamanına denk getirmende fayda var.

AYNALI MAĞARA

Amasya'nın doğal güzelliklerinden biri olan Aynalı Mağara'nın da efsanevi bir hikayesi var. Kısaca anlatayım: Güzelce Kız, bir kral kızıydı. Bu kız o kadar güzeldir ki; görenler dayanamaz, yıldırım düşmüş gibi kendilerinden geçerler. Bu yüzden genç kız, hep peçeli gezer, güzel yüzünü kimseye gösteremez. Evleneceği zaman bunu duyan bilek gücüne güvenen tüm yiğitler, dört nala Amasya’ya gelirler. Gel gelelim, kızın peçesini kaldırmaya kimse cesaret edemez. Bir gün fakir mi fakir, ama yiğit mi yiğit, alımlı bir delikanlı tahtın yanına yaklaşır. Herkesin şaşkın bakışları arasında hiç vakit geçirmeden Güzelce Kız'ın peçesini kaldırır. O an öyle bir elektriklenme olur ki, bir aydınlanma, bir alev, bir ateş sarar etrafı. O anda aşklarından oracıkta can verirler. Meydanda bulunanlar, korkudan yerlere kapanır. Yan yana uzanıverirler ve iki gencin cesedi, şehre yakın yerdeki bağ ve bahçelikler yanında bulunan kaya mezar içinde iki ayrı odaya gömülür. Bu kaya mezarının dışı, güneşle birlikte Güzelce Kız’ın yüzü gibi parlamaya başlar. Bu parlaklığından dolayı da daha sonra kaya mezarın adı "Aynalı Mağara" diye ünlenir.

Amasya Vadisi'nde yer alan mağaralardan en önemlisi ve en ünlüsü olan Aynalı Mağara'nın, taş işçiliğinin ustalığı gözden kaçmıyor. Güzelce Kız efsanesini  bir de yerlisine sor; şehrin her köşesinden bir aşk hikayesi çıkıyor.

DAĞLARI ŞİRİN İÇİN DELEN FERHAT'IN SU KANALI

Geç Hellenistik - Erken Roma Dönemi'ne aittir. Antik Amasya Kenti’nin su ihtiyacını karşılamak üzere yapılmıştır. Kayalar oyulup tüneller açılarak, yer yer duvar şeklinde tonozlu bir biçimde arazi eğimine göre, su terazisi sistemine uygun olarak yapılmıştır. Bu durumuyla, ünlü “Ferhat ile Şirin Efsanesi”ne konu edilmiş olup, halk arasında “Ferhat Su Kanalı” olarak bilinmektedir. Kanalın Ferhatarası Mevkii’nde, kara yoluna paralel olarak yaklaşık 2 kilometre uzunluğundaki bölümü, görsel olarak izlenebilinir. Müzesi de var.

Efsaneye göre Ferhat, meşhur bir nakkaştı. Sultan Mehmene Banu, kız kardeşi  Şirin için yaptırdığı  köşkün süsleme işini  Ferhat’a verir. Ferhat köşkte çalışırken Şirin'i görür ve birbirlerine sevdalanırlar. Ferhat, Sultan’a haber salarak Şirin’i istetir. Sultan, kız kardeşini vermek istemez. Ferhat’ı oyalamak için, Elma Dağı’nı delip şehre su getirmesini şart koşar. Ferhat, Şirin’e olan sevdasının verdiği aşkla, dağları delmeye başlar. İşte bu hikaye Amasya'da geçiyor; aşkın efsanesi şehre romantik bir hava vermiş.

KARADENİZ'DE AÇ KALINDIĞI NEREDE GÖRÜLMÜŞ

Unutmayın, Karadeniz’deyiz. Yemek konusunda çok düşünmeyeceğiz. Karnı acıkanlar için, bir Ali Kaya ismi geçiyor şehrin içinde. Ana caddeye yakın olan şubesi salaş ama yemekler lezzetli. Bir de Apple Palace'a çıkan yol üzerinde şubesi var, Amasya’ya tepeden bakıyor, manzara açısından oldukça cezbedici. Amasya Kalesi yolunda “Yamaç Bistro” ve “Ali baba” restoranında, özellikle geceleri muhteşem manzarasıyla nefis yemekler yiyebilirsiniz.

Amasya’nın yöresel yemeklerinden keşkek, baklalı dolma, etli bamya, pide vs. tatmanız için Yeşilırmak Nehri'nde “Amaseia Mutfağı” restoranını tavsiye ederim.

AMASYA TAŞHAN

1699 yılında Mutasarrıf Rahtuvan Hacı Mehmet Paşa tarafından Mimar Mehmet Kalfa’ya yaptırılan hana girildiğinde, etrafı farklı mekanlarla çevrelenmiş geniş bir avlu çıkıyor. Osmanlı havası, buram buram burnuna geliyor. Şu anda bir otel olarak da hizmet veriyor.

KAPI AĞASI

Amasya'da, Sultan II. Bayezid'in kapı ağası Hüseyin Ağa tarafından 1488 yılında yaptırılan Büyük Ağa Medresesi'nde, 5 asırdan fazla sürede aralıksız hafız yetişiyor. Amasya'daki Büyük Ağa Medresesi'nde 528 yıldır aralıksız hafızlık eğitimi veriliyor. Arka kısımlarda ise medrese odaları ve dershaneler var.

ALÇAK KÖPRÜ

Roma Dönemi'nde, zamanın kent merkezi durumundaki kale ve çevresini Yeşilırmak’ın karşı kıyısına, yani kentin yerleşim yerine bağlamak için inşa edilmiş. Sonra bu köprü, zamanla su içinde kaybolunca daha sağlam bir şekilde tekrar inşa edildi. Bir şehirde su ve kara bir aradaysa, orada bir köprü arıyor gözüm.

II. BAYEZİD KÜLLİYESİ

Sultan II. Bayezid adına 1486’da Amasya Valisi Şehzade Ahmet tarafından; cami, medrese, imaret, türbe, şadırvan ve çeşmeden ibaret külliye olarak yapılan külliye, çok özel ve güzel bir miras. Görmek isteyebilirsin.

BORABAY GÖLÜ

Taşova ilçesınırları içinde yine bir kamp adresi buldum! Etrafı kayın, sarıçam, sedir, kestane ağaçları ile çevreli Borabay gölünün zümrüt yeşili rengi eşliğinde, tabiat parkına kur çadırını. Göl etrafında temiz hava ortamında yürüyüş yapılabilecek parkurlar da var. Borabay köyü muhtarı, oldukça misafirperver bir insan. Köydeki herkes, sizi sanki yıllardır onları tanıyormuş gibi davranırlar.  Piknik alanı içerisindeki WC'ler (tuvalet) biraz daha güzel olabilirdi diye düşünüyorum fakat ortam güzel, bir bahar kampı için şahane.