Bilim insanları uzayda tek başına dolaşan ilk kara deliği buldu

Evrenin gizemlerini aralamaya devam eden gök bilimciler, Samanyolu Galaksisi'nde tek başına dolaşan bir kara deliğin varlığını benzeri görülmemiş bir keşifle doğruladılar.

Bu olağanüstü bulgu, Albert Einstein'ın genel görelilik teorisinin öngördüğü kütle çekimsel merceklenme olayı sayesinde mümkün oldu.

Bu olayda, kara delik gibi yoğun bir cismin kütle çekimi, arkasındaki yıldızlardan gelen ışığı bükerek bir mercek etkisi yaratıyor.

Yeni tanımlanan bu yalnız kara delik, Yay takımyıldızı yönünde, Dünya'dan yaklaşık 4 bin 958 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Gök bilimciler, kütlesinin Güneş'in kütlesinin yaklaşık yedi katı olduğunu hesapladılar.

YALNIZ KARA DELİK NASIL TESPİT EDİLDİ

Kara deliklerin çoğu, genellikle eşlik eden bir yıldızla olan etkileşimleri sayesinde tespit edilir. Bu etkileşimler sonucu ortaya çıkan X-ışını emisyonları, yığılma diskleri veya yörünge hareketleri kara deliklerin varlığına işaret eder.

Ancak yeni keşfedilen bu kara delik, bu tür belirtilerin hiçbirini göstermiyordu; etrafında dönen bir yoldaş yıldızı veya belirgin bir emisyonu yoktu.

Varlığının tek kanıtı, uzak yıldızların önünden geçerken uzay-zamanı bükmesi ve bu yıldızların ışığını saptırmasıydı.

Kütle çekimsel merceklenme adı verilen bu süreç, normalde görünmez olan kara deliğin varlığını dolaylı yoldan ortaya çıkardı.

KEŞİF YOLCULUĞU VE DOĞRULAMA SÜRECİ

Bu yalnız kara deliği bulma ve kimliğini doğrulama süreci oldukça uzun ve zorlu oldu. Olayın ilk ipuçları, 2011 yılında Optik Yerçekimsel Mercek Deneyi (OGLE) ve Astrofizikte Mikromercek Gözlemleri (MOA) adlı iki farklı gökyüzü tarama projesinin verilerinde ortaya çıktı.

Bu ilk tespitin ardından, yıldız ışığındaki bükülmenin detaylarını ölçmek için Hubble Uzay Teleskobu ile altı yıl boyunca sekiz ayrı gözlem yapıldı.

Ayrıca, 16 farklı yer teleskobundan alınan fotometri verileri ve merceklenme olayının zirve yaptığı andaki spektroskopi gözlemleri de toplandı.

Tüm bu verilerin birleştirilmesi, yaklaşık yedi Güneş kütlesinde, yalnız başına dolaşan bir kara delik olasılığını güçlendirdi.

NÖTRON YILDIZI MI, KARA DELİK Mİ

Ancak bilimsel süreç burada bitmedi. 2022 yılında daha fazla Hubble verisiyle yapılan bir analiz, gözlemlenen olayın bir nötron yıldızından kaynaklanmış olabileceği ihtimalini öne sürdü. Bu durum, keşfin kesinliği konusunda bir şüphe yarattı.

Fakat, nötron yıldızı olasılığını öne süren ekibin de dahil olduğu daha ileri çalışmalar ve analizler, ilk baştaki kara delik yorumuna daha fazla güvenilirlik kazandırdı.