Muazzez İlmiye Çığ, 110 yıl süren yaşamı boyunca, Sümer ve Hitit kültürlerine dair yaptığı derinlemesine araştırmalarla bilime büyük katkılarda bulundu. Akademik alanda bıraktığı derin izlerle, Türkiye'nin kadın bilim insanlarından biri olarak hafızalarda kaldı.
Erken yılları
Muazzez İlmiye Çığ, 20 Haziran 1914’te Bursa’da dünyaya geldi. Ailesi, Kırım Tatarı kökenli olup, her iki taraf da Türkiye’ye göç etti. Babası Merzifon’a, annesi ise Bursa’ya yerleştiI.
Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde doğan Çığ, Yunan işgali sırasında ailesiyle birlikte Çorum’a göç etti ve burada ilköğrenimini tamamladı. Fransızca ve keman dersleri aldı; sonrasında Bursa Kız Muallim Mektebi’ni kazandı ve 1931 yılında mezun oldu.
Eğitim hayatı ve akademik kariyeri
Muazzez İlmiye Çığ, öğretmenlik kariyerine Eskişehir’de başladı ve burada yaklaşık beş yıl öğretmenlik yaptı.
Daha sonra 1936 yılında, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Hititoloji Bölümü’ne kaydoldu. Burada dönemin önde gelen hocalarından eğitim aldı. 1940 yılında diplomasını alarak, İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin Eski Şark Eserleri Müzesi’nde çalışmaya başladı.
Eski Şark Eserleri Müzesi’nde Sümer ve Hitit dillerine ait binlerce çivi yazılı tableti kataloglayıp temizledi. 74 bin tabletten oluşan bir arşiv oluşturup, 3 bin tabletin kopyasını çıkarıp yayımladı. Çığ, dünyaca ünlü Sümerolog Samuel Noah Kramer tarafından “tablet koleksiyonu uzmanı” olarak anıldı. Yıllarca süren çalışmalarıyla, müze eski çağ araştırmaları için önemli bir merkez haline geldi.
1957’de Münih Oryantalistler Kongresi’ne katılmış, 1960’ta Heidelberg Üniversitesi’nde bulundu ve 1965’te Roma’daki Hitit sergisinin Londra'ya taşınmasında görev aldı.
Emekli olduktan sonra yazarlığa devam etti
1972 yılında emekli olduktan sonra, yurtdışında da akademik faaliyetlerde bulundu. 1988’de Philadelphia’da Asuroloji Kongresi’ne katıldı.
Samuel Noah Kramer’in History Begins at Sumer adlı eserini Türkçeye çevirdi.
1990 yılında "Tarih Sümer’de Başlar" adlı kitabını yayımladı. Sümer ve Hitit kültürlerini tanıtan birçok kitap yazdı ve 2000 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından fahri doktor unvanı aldı.
Hakkındaki tartışmalar
Muazzez İlmiye Çığ, HZİ Nöropsikiyatri Vakfı'nın başkanlık görevini üstlendi. Bu vakıf hakkında, askeri cunta döneminde mahkûmlar üzerinde ilaç denemeleri yapıldığına dair iddialar ortaya atıldı. Çığ, suçlamaları reddetti ve deneylerin gönüllü katılımla yapıldığını savundu. Ayrıca, deneylerin Askeri Cunta'nın izniyle, teröristlerin profillerini çıkarma amacı taşıdığına dikkat çekti.
Muazzez İlmiye Çığ, özellikle başörtüsünün tarihi kökenleri ve dini metinlerdeki benzerliklere dair ileri sürdüğü fikirlerle kamuoyunda büyük tartışmalara yol açtı. 2007 yılında yayımladığı 'Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği' ve 'Vatandaşlık Tepkilerim' adlı kitaplarında, başörtüsünün günümüz İslam dünyasında ortaya çıkmadığını, aslında beş bin yıl önce Akadlar tarafından kullanıldığını iddia etti. Bu görüşleri, özellikle Türkiye'deki dinî çevreler ve bazı muhafazakâr kesimler tarafından tepkiyle karşılandı.
2007 yılında, "halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek" suçlamasıyla yargılandı. Duruşmada, Çığ, “Ben bir bilim kadınıyım, kimseye hakaret etmedim” diyerek suçlamaları reddetti. Mahkeme, ilk celsede davayı düşürdü ve Çığ ile kitabın yayıncısı beraat etti.
(Hayrettin Karaca ile)
Kişisel hayatı ve ölümü
Muazzez İlmiye Çığ, 1940-1983 yılları arasında Topkapı Sarayı Müdürü M. Kemal Çığ ile evlendi ve çiftin iki kızı oldu. Türkiye'nin en yaşlı kadını unvanını kazandıktan sonra, 110 yaşına girdi ve 17 Kasım 2024’te Mersin’de hayatını kaybetti. Cenazesi 19 Kasım 2024’te Mersin’deki Akbelen Mezarlığı’na defnedildi.
Ödülleri
Adana Tepebağ Rotary Kulübü, Meslek Hizmet Ödülü
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi tarafından Fahri Doktora ünvanı, 4 Mayıs 2000
Osmaniye'nin Çardak köyü'ndeki Anadolu Halk Bilimleri ve Kültür Derneği tarafından "Özgür İnsan Ödülü", 2005
Uluslararası Lions Kulüpleri Derneği tarafından "Melvin Jones Dostluk Ödülü", 2014
(Leyla Umar ile birlikte)
Kitapları
Kur'an, İncil ve Tevrat'ın Sümer'deki Kökeni, 1995, Kaynak Yayınları
Sümerli Ludingirra, 1996, Kaynak Yayınları
İbrahim Peygamber - Sümer Yazılarına ve Arkeolojik Buluntulara Göre, 1997, Kaynak Yayınları
İnanna'nın Aşkı - Sümer'de İnanç ve Kutsal Evlenme, 1998, Kaynak Yayınları
Zaman Tüneliyle Sümer'e Yolculuk, 1998, Kaynak Yayınları (Genişletilmiş ikinci basım; ilk basım 1993, Kültür Bakanlığı Yayınları)
Hititler ve Hattuşa - İştar'ın Kaleminden, 2000, Kaynak Yayınları
Gilgameş - Tarihte İlk Kral Kahraman, 2000, Kaynak Yayınları
Ortadoğu Uygarlık Mirası, 2002, Kaynak Yayınları
Çivi Çiviyi Söker - Muazzez İlmiye Çığ Kitabı, Serhat Öztürk, 2002, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Ortadoğu Uygarlık Mirası 2, 2003, Kaynak Yayınları
Sümer Hayvan Masalları, 2003, Kaynak Yayınları
Vatandaşlık Tepkilerim, 2004, Kaynak Yayınları
Atatürk Düşünüyor, 2005, Kaynak Yayınları
Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği, 2005, Kaynak Yayınları
Sümerlilerde Tufan - Tufan'da Türkler, 2008, Kaynak Yayınları
Atatürk ve Sümerliler, 2009, Kaynak Yayınları
Biyografi Yazarı
Daha Fazla Yorum Yükle
0 Yorum Yapılmış