Boğaz geçiş ücretinde değişiklik: 5 kat artırılacak

1936'da imzalanan Montrö Anlaşmasına göre Türkiye, İstanbul Boğazı'ndan geçen ve Çanakkale Boğazı'na girip çıkan gemilerden fener, tahlisiye ve sağlık rüsumu ücreti talep etme hakkını elinde bulunduruyor.

Ancak o dönem hesaplamanın, altın/frank olarak Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ortak para birimi "Germinal Frank" üzerinden yapılması yıllardır Türkiye'ye hak kayıpları yaşatıyordu.

1936'da 1 frank 0,29 gram saf altına karşılık gelirken, Germinal Frank'ın artık tedavülde olmadığı dönemlerde ödemeler dolar üzerinden Türk Lirası ile yapıldı ancak güncel kurlar dikkate alınmaksızın 1 frankın değeri yine 0.29 gram saf altın karşılığı olarak korundu.

Boğaz geçiş ücretinde değişikliğe gidiliyor

1983 yılında ise Türkiye, o günkü geçiş ücretleri haklarından yaklaşık yüzde 75 feragat ederek 1 Altın Frank'ı indirimli değeriyle 0.8063 dolara sabitledi. Bugüne kadar da geçiş ücretleri, güncel döviz alış kurunun altın/frankın indirimli değeri 0.8063 dolarla çarpılması suretiyle uygulandı.

Bu kapsamda Türkiye, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin kendisine verdiği uluslararası haklar doğrultusunda Boğazlardan elde ettiği gelirin belirlenmesinde değişikliğe gitti.

5 kat artırılacak

1983'te yüzde 75 indirimle sabitlenen kur karşılığı ödeme sistemi kaldırılıp, Boğaz geçiş ücreti 5 kat artırılıyor.

Buna göre frank bedeli 5 kat artırılarak net tonaj başına 4 dolar olarak belirlendi.

7 Ekim 2022'de düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile birlikte şu anda Boğazlardan elde edilen fener, tahlisiye ve sağlık rüsumu ücretleri 5 kat artırılarak mevcutta 40 milyon dolar olan gelir, 200 milyon dolar seviyesine çıkarılacak.

Boğaz geçiş rejimi yeniden düzenlendi

Konuyla ilgili Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, 20 Temmuz 1936'da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin; ticaret gemilerinin Türk boğazlarında geçiş serbestisi ilkesini korunmakla birlikte boğaz geçiş rejiminin, Türkiye'nin güvenliği dikkate alınarak yeniden düzenlendiği kaydedildi.

Möntro Boğazlar Sözleşmesi’ne vurgu

Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin, imzalandığı tarihten bu yana ayakta kalabilen nadir çok taraflı anlaşmalardan biri olduğu aktarılan açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

"Türkiye'nin 86 yılı aşkın bir süredir tam bir tarafsızlık içerisinde ve titizlikle uyguladığı Montrö Sözleşmesi, ülkemizin yanı sıra Karadeniz'e kıyıdaş devletlerin ve üçüncü ülkelerin tümü için makul ve uygulanabilir bir çıkar dengesi oluşturmaktadır. Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin 2'nci maddesi, Türk boğazlardan uğraksız geçecek gemilerden alınacak vergi ve harçları düzenlemektedir. Buna göre, Türk boğazlarından uğraksız geçecek gemilerden sağlık denetimi hizmeti, fener hizmeti ve tahlisiye hizmeti olmak üzere 3 kalem üzerinden ücret alınmaktadır. Bu ücretlerin hesaplanmasında 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi hükümlerinde belirtilen 'Altın Frank' biriminin esas alınması gerekmektedir. Ayrıca Sözleşme'nin Ek-1'inde 'Türk hükümetinin bu vergilerde ve harçlarda kabul edeceği indirimler, bayrak ayırımı gözetilmeksizin uygulanacaktır' hükmü yer almaktadır.”

“Altın Frank değerinin güncellenmesi kararlaştırılmıştır”

1983 yılında Türkiye tarafından alınan kararla Türk hükümetine verilen indirim yetkisine binaen ücretlerde yüzde 75'lik indirim yapıldığı ve o gün belirlenmiş olan indirimli altın frank değerinin 2022'ye kadar kullanıldığı aktarılan açıklama şöyle devam etti:

"Aradan geçen süre zarfında, indirimli Altın Frank değerinin güncellenmesine ilişkin herhangi bir güncelleme yapılmamıştır. Nitekim Türk boğazlarından geçecek gemilerin ödeyeceği sağlık denetimi hizmeti, fener hizmeti ve tahlisiye hizmeti ücretlerine esas olacak Altın Frank değerinin güncellenmesi kararlaştırılmıştır. Buna göre, 1983 yılında '1 indirimli Altın Frank: 0,8063 dolar' şeklinde belirlenen değer, 2022 yılında 7 Ekim 2022'den itibaren uygulanmak üzere 4,08 doları olarak güncellenmiştir. Bu suretle halihazırda uğraksız geçen gemilerden alınmakta olan fener hizmeti ve tahlisiye hizmeti ücretleri 5 katına çıkarılmıştır. Yine bu karar ile bundan böyle Altın Frank'ın sabit bırakılmaması ve belirlenen yöntem ile her yıl haziran ayı sonunda Ulaştırma Bakanlığı tarafından 1 Temmuz tarihi ile güncellenmesi kararlaştırılmıştır."