8 saat mesai süresiyle çığır açan Ford
Aybüke Sengir

Sanayi Devrimi öncesinde tarım alanında çalışan işçilerin birçoğu kente göç ederek fabrikalarda çalışmaya başladı. Mesai kavramı da işte o zaman ortaya çıktı. Tarımda, güneşin gökyüzündeki konumuna göre belirlenen çalışma saatlerinin yerini, sıkı sıkıya uyulan vardiya sistemli mesai saati aldı. Mesai süresi 10 ila 16 saat arasında değişiyordu.

19. YÜZYIL'A KADAR BÖYLE DEVAM ETTİ

Sanayi Devrimi sırasında şirketler, fabrikalarının üretimini mümkün olduğunca uzun saatlere yayıyordu. Ücretler de son derece düşüktü. Tipik çalışma günü, haftada altı gün, günde ortalama 18 saat sürüyordu. Bunların değişmesi 19. Yüzyılı buldu.

8 SAAT SLOGANI

Ortaya çıkan yeni işçi sınıfının ağır çalışma şartları çok geçmeden herkes tarafından reddedildi. Ütopyacı Robert Owen, günde 8 saatten uzun çalışmayı protesto eden bir kampanya başlattı. 1817'de, tüm işçiler sekiz saatlik bir çalışma günü için birlik oldu. Robert Owen, “Sekiz saat çalışma, sekiz saat eğlenme ve 8 saat dinlenme!” sloganıyla o dönem herkesi etkilemeyi başardı. Slogandan etkilenen ilk firma Ford Motor oldu; mesai saatlerini değiştirdi, yeni çalışma süresi standardını 8 saat olarak belirledi.

FORD ÜRETİMDE 1. SIRAYA ÇIKTI

İlk Ford Motor şirketi tarafından uygulanan 8 saatlik mesai süresi, sanılanın aksine üretim yarışında Ford Motor’u herkesin önüne geçirdi. Koşulların iyileştirilmesi işçilerin verimliliğini artırmış, daha kısa sürede daha çok iş yapar hale gelmelerini sağlamıştı. Ford’tan sonra bu yenilik, kısa sürede birçok takipçi buldu. Sekiz saatlik mesai süresi böylece yeni standart olarak belirlendi.

8 saat mesai süresiyle çığır açan Ford

HAREKETLİ BANT SİSTEMİ

Aynı yıl Ford şirketi, kendi oluşturdukları hareketli bant sistemini kurdu. Bu yeni sistemle önceden bir arabayı tek bir kişi birleştiriyordu ve montajın bitmesi yaklaşık 1,5 gün sürüyordu. Artık montaj aşamasında herkesin sadece bir görevi vardı ve bant sisteminde sıra ona geldiğinde parçayı takıp diğer arabaya geçiyordu. Böylelikle montaj süresi 1,5 günden 93 dakikaya kadar düşürüldü.

FORD DÜNYADA ÇIĞIR AÇTI

Bu sistemle yapılan Ford model t arabası dünya ekonomisine damga vuran bir model oldu. Ford, üretiminde kullandığı hareketli montaj sistemiyle seri üretime geçmiş ve bir arabanın bu modelle daha ucuza mal edilebileceğini dünyaya duyurmayı başardı.